Oliy va o’rta

Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish koeffisiyenti (K_i/_ch.quv.foy) rejada kursatilgan ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish darajasini xarakterlaydi. U haqiqatda ishlangan vaqtni (norma-soatda) rejadagiga nisbati orqali hisoblanadi:

I_sh.Vaqt.xaq.100 K_i/ch.quv.foy.= -----------------------

I/Ch.H _reja
Bunda: I_sh Vaqt xaq – Ishlab chiqarish quvvatida haqiqatda ishlangan ish vaqti (norma-soatda).


Haqiqatdagi ish vaqtidan foydalanish samaradorligi koeffisiyenti (Kxaq ishlat ish vaq) haqiqatda ishlangan vaqtni (I/Ch,H_xaq) ishlab chiqarish quvvatida haqiqatda ishlangan ish vaqtiga nisbati (I_sh Vaqt xaq ) formulasi bilan aniqlanadi:
I/Ch.H haq . 100 Kxaq.ishlat. ish vaqt = --------------------------
I_sh Vaqt xaq
Mahsulot tannarxini normativ kalkulyasiyasi qullaniladigan ishlab
chiqarish xarajatlarini tahlil qilishda frqlashlar usulidan foydalanish kerak.
Normativ xarajatlardan farqi kuzda tutilgan normativ xarajatlar asosida orasidagi farq. Bu metoddan foydalanib foydalanilgan materiallar miqdori (fizik hajmi) va material xarajatlar summasiga narxning uzgarishi ta’sirini aniqlash lozim.
Narxning uzgarishini material xarajatlar summasiga ta’sirini aniqlash fizik va normativ narxlar orasidagi haqiqatda sarflangan materiallar miqdoriga kupaytirish kerak:

D MX_n =(N_x-N_nor).SMM_x

Bunda: DMX_n – material xarajatlari summasini material narxning uzgarishi hisobiga chetlanishi; N_x- sarflangan materiallarning haqiqiy, narxi;
N_nor – sarflangan materiallarning normativ narxi; SMM_x – haqiqatda sarflangan materiallar miqdori.
Xarajatlar summasiga sarflangan materiallar miqdorini uzgarishi hisobiga chetlanishlar ta’sirini aniqlash uchun material xarajatning haqiqiy miqdori va normativ buyicha material xarajatlar,miqdori orasidagi farqni materiallarning normativ qiymatiga kupaytirish kerak: