Oliy va o’rta

Tovar partiyasi tannarxini kalkulyasiya qilishda xarajatlar tahlili va baholanishi. Ko’plab kompaniyalar tannarxining namunaviy kalkulyasiyasini tovar partiyasi tannarxini kalkulyasiyasi bilan birlashtirib yuboradi.
Bunday holatlar mijozning texnologik talabiga muvofiq mahsulot yig’imini amalga oshiruvchi korxonalarda uchraydi. Shu bilan birga mahsulot yig’ish, ya’ni konstruksiyaning uzi bir qator komplektlovchi detalladan tashkil topadi, ya’ni kompleklovchi detallar partiyasi tayyorlanib hamma xarajatlar mahsus buyumlar partiyasining kalkulyasiya qaydnomasida hisobga olinadi.
Komplektlovchi buyumlar tayyorlanishi tugashi bilan buyurtma- naryad yopiladi va tayyorlangan mahsulot tayyor detallar omboriga jami buyum partiyasi urtacha tannarxda topshiriladi.
Mijozning ma’lum bir ishiga buyurtma-naryad tuziladi.
Tovar partiyasi tannarxini kalkulyasiyasi buyicha xarajatlarni tahlil
qilayotganda ushbu buyurtma partiyasi uchun zarur detallar hajmini tug’riligini aniqlash kerak. Uning uchun quyidagilar urganiladi:

• 
  istemol miqdori;
  
• 
  mahsulotlarni saqlash va foydalanishga tayyor qilish xarajatlari;
  
• 
  ishlab chiqarish tizimini buzish va urnatish uchun zarur vaqt;
  
• 
  ishchi kuchi, xizmat va stanoklarning boshqa mahsulotga nisbatan unumdorligi (POM).
  

Partiyaning optimal miqdorini dastlabki hisobini quyidagilar asosida amalga oshirish mumkin:

• 
  bir birlik mahsulot eng past tannarxini aniqlash maqsadida partiyalarning har xil miqdori buyicha mahsulot birligi tannarxini kalkulyasiya qilish tahlili;
  
• 
  ishlab chiqarilgan tovarlarni partiyalarini saqlash buyicha ularni ishlab chiqarish xarajatlariga nisbatan tahlili;
  
• 
  partiyani optimal miqdorini hisobi (POM), quyidagi formula buyicha amalga oshiriladi
  

2 X _u T _y
POM = 2
X_s
bunda: T_y – yillik talab


X_u – buzish va urnatish sarfi X_s - saqlash sarfi.
Tovarlar partiyasi tannarxining kalkulyasiyasida xarajatlarni tahlil
qilishning keyingi bosqichi bulib, har bir tovar partiyasining tannarxini urganish hisoblanadi. Bu alohida xarajat turlari: urnatish, stanoklarni ishga tushirish va zahiralarni harakati buyicha zahiralar darajasini saqlanishini rejalashtirish maqsadida amalga oshiriladi, shuningdek har bir tovar partiyasi rentabilligining darajasini saqlash uchun ham qo’llaniladi.