Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ta’limning tashkiliy shakli deganda о‘qituvchi tomonidan qо‘yilgan maqsadga erishishga yо‘naltirilgan о‘quvchilar о‘quv-bilim faoliyatini tashkil etish va unga rahbarlik qilish usullari tushuniladi.
Kasb ta’limning asosiy tashkiliy shakllari sifatida quyidagilardan foydalaniladi.
1. Dars;
2. Ekskursiya;
3. О‘quvchilarning kasbga doir tо‘garaklari va boshqalar.


Ta’lim metodlarini asosan quyidagi uchta guruhga ajratish mumkin;

1.Ta’limning og‘zaki metodlari.

2.Ta’limning kо‘rgazmali metodlari.
3.Ta’limning amaliy metodlari.

Har bir metodning о‘ziga xos afzallik va kamchiliklari mavjud bо‘lib, u ta’limning mazmuni maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda tanlanadi. Turli xil ta’lim metodlarining ta’lim vazifasini amalga oshirish imkoniyatlaridan foydalanib har bir mavzuga mos holda 6-ustun tо‘ldiriladi.

1-ustun. Ish obyekti - har bir mavzuni о‘qitishda nazariya bilan amaliyot birligini ta’minlashga harakat qilinadi. Shu sababli berilayotgan bilimlar mazmuni bilan о‘quvchilar amalda bajarilayotgan ishlari bir-biriga mos bо‘lishi kerak. Bu vazifani ijobiy hal etishda kasb ta’limi bо‘yicha о‘quv-ishlab chiqarish (о‘quv ustaxonalarida qilinadigan) ishlari rо‘yxatida kо‘rsatilgan buyumlarni tayyorlashda foydalaniladi. Har bir ish obyektini qaysi mavzuni о‘qitishdan boshlab qaysi mavzuni о‘qitishda tugatilishi kerak ekanligini aniqlab, sо‘ngra buning uchun ajratilgan vaqtni xisobga olgan holda tо‘ldiriladi. Bunda har bir darsda dastlabki yо‘l-yо‘riqlar berish va boshqa tashkiliy ishlar uchun sarflanadigan vaqtlarni ham hisobga olish zarur. Ayrim ish obyektlari oldin о‘zlashtirilgan malakalarni rivojlantirish maqsadida ayrim ish usullarini takrorlash va yangi ish usullarini о‘zlashtirish kо‘rinishida tanlanadi.
2 ustunlar. Bular tanlangan ish obyektlarini tayyorlash uchun qanday xom ashyo (aniq turi, о‘lchamlari) kerakligini qaysi о‘lchov va ishchi asboblardan foydalanilishi zarurligi hamda ish obyektiga mos texnologik hujjatlarni kо‘rsatish uchun kerak bо‘ladi. Shuningdek, ushbu ustunlarda dastgohlar, ayrim qurollarning texnik pasporti yoki boshqa texnik hujjatlarni, hamda turli xil jihoz va moslamalarni ham kо‘rsatish mumkin.
3-ustun. Fanlararo bog‘lanish, bunda har bir mavzuni boshqa fanlardan о‘rganilgan qaysi bо‘limning qaysi mavzusiga bog‘lab о‘tish mumkinligi oldindan rejalashtiriladi.
4-ustun. Bunda о‘tiladigan mavzuni о‘qitish jarayonida о‘qituvchi tomonidan foydalaniladigan texnik vositalar (kompyuter, multimedia, videofilmlar va boshqalar), qо‘llaniladigan pedagogik texnologiyalar kо‘rsatiladi.
5-ustun. О‘qituvchi va о‘quvchilar ushbu mavzu mazmuni bilan tanishishda qaysi darsliklar, о‘quv qо‘llanmalarning qaysi betidan hamda qanday boshqa manbalardan foydalanishlari mumkinligi kо‘rsatiladi
6-ustun. Izoh. Biror sababga kо‘ra о‘quv dasturi yoki mavzusi bо‘yicha rejaga о‘zgarish kiritilsa dasturning bajarilishiga oid kо‘rsatmalar va boshqa izohlar berilishi kо‘zda tutiladi.