Oliy va o'rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Оperatsionfaoliyatdanboshqadaromadlarhisobi

Xo‘jalikyurituvchisubektlarmahsulot(ishvaxizmat)larsotishdanolinadigandaromadlardantashqarioperatsionfaoliyatdanboshqadaromadlarolishlarihammumkin.Operatsionfaoliyatdanolinadiganboshqadaromadlarining
shakillanishimilliystandart№2-sonBHMS―Asosiyxo‘jalikfaoliyatdantushgan daromadlar‖bilantartibga keltiriladi.
Operatsion faoliyatdan olingan boshqa daromadlarni hisobga olishda boshmasala bo‘lib daromadni tan olish vaqti hisoblanadi, operatsion faoliyatdan olingandaromadniolishimkoniyatianiqbo‘lganhamda,shuningdekbuiqtisodiynaf(foyda)aniq o‘lchanadiganhollardaaksettiriladi.
№21-sonBHMS―Xo‘jalikyurituvchisubektlarmoliyaviy-xo‘jalikfaoliyatiningbuxgalteriyahisobischyotlarirejasivauniqo‘llashbo‘yichayo‘riqnoma‖ga³⁰asosan―GOLDPREMIUMPRODUCT‖MCHJdaasosiy faoliyatdanolinadiganboshqaturdagidaromadlarquydagischyotlarda hisobgaolinadi:

6-jadval“GOLDPREMIUMPRODUCT”MCHJdaoperatsionfaoliyatdan

olinadiganboshqaturdagidaromadlarhisobgaolinadigansuschyotlar

Schyot№	Schyotnomi
9310	―Asosiyvositalarnichiqibketishidanfoyda‖;
9320	―Boshqaaktivlarningchiqibketishidanfoyda‖;
9330	―Undirilganjarima,peniyavaustamalar‖;
9340	―O‘tganyillarfoydalari‖;
9350	―Operativijaradandaromadlar‖;
9360	―Kreditorvadeponentqarzlarnihisobdanchiqarishdandaromadlar‖;
9370	―Xizmatko‘rsatuvchixo‘jaliklardaromadlari‖;
9380	―Tekinqaytarilmaydiganmoliyaviyyordam‖;
9390	―Boshqaoperatsiondaromadlar‖.

Buschyotlartransitbo‘libpassivschyotlarigamansub.Xo‘jalikyurituvchisubektning boshqa operatsiyalaridan tushgan daromadlar, masalan 1000000 so‘mdebhisoblasak,ushbuschyotlarningkreditidaaksettiriladivahisobdavrioxiridaquydagipravodkalarbilanhisoblabchiqariladi:
D-t 9300―Asosiy faoliyatning boshqa daromadlarini hisobga oluvchischyotlar‖-1000000so‘m
K-t9910―Yakuniymoliyaviynatija‖-1000000so‘m.

Operatsionfaoliyatdanboshqadaromadlar–bulargakorxonaningasosiyvositalari va boshqa aktivlarini sotishdan olingan foyda, undirilgan jarimalar, vozkechiladigan kiriditorlik qarzlari, bepul kelib tushgan aktivlar, invintarizatsiyadananiqlanganortiqchalar,tovarmoddiyboyliklarniqaytabaxolashdanolingandaromadlarvaboshqalarkiradi.³¹

Asosiyvositalarnitugatishdandaromadlartugatilganasosiyvositalarniqoldiqqiymatidanularningtugatilishidanolingantushumortiqchabo‘lganidavujudgakeladi.Asosiyvositalarnitugatishdanmoliyaviynatija(foyda)aniqlanganda,masalan500000so‘m,uquydagichapravodkaberiladi:
D-t9210―Asosiyvositalarningchiqibketishi‖-500000so‘m
K-t9310―Asosiyvositalarningchiqibketishidanfoyda‖-500000so‘m.
Agarasosiyvositalarningqoldiqqiymatiularnitugatishdanolingantushumdanko‘pbo‘lsa,zararhosilbo‘ladi,masalan750000so‘m,uquydagipravodkabilanrasmiylashtiriladi:
D-t9430―boshqaoperatsionxarajatlar‖-750000so‘m
K-t9210―Asosiyvositalarningchiqibketishi‖-750000so‘m.
Tekingakelibtushganasosiyvositalarhamdanomoddiyaktivlarniinvintarizatsiyanatijasidaaniqlangan,masalan1000000so‘mortiqchachiqsakirimgaolishdaulardaromaddebhisoblanibquydagichapravodkaberiladi:
D-t0100―Asosiyvositalarnihisobgaoluvchischyotlar‖-1000000so‘m K-t9390―Boshqaoperatsiondaromadlar‖-1000000so‘m.
Inventarizatsiya natijasida nomoddiy aktiv aniqlansa quydagcha pravodkaberiladi:
D-t0400―Nomoddiyaktivlarnihisobgaoluvchischyotlar‖-1000000so‘m K-t9390―Boshqaoperatsiondaromadlar‖-1000000so‘m.
Ushbutushumlardaromadhisoblanib,soliqsolishobektinitashkil etadi