Oliy va o'rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

tuzilishivadinamikasinitahlili

Ko‟rsatkichlar	Daromadlartarkibi,mingso‟m				O‟sishsur‟ati, %		Jamigannsbatan,%
	O‟tganyil	Xiso-bot yili	O‟zga- rishi	O‟tganyil			Xiso-bot yili	O‟zga rishi
A	1	2	3	4		5		6	7
Jamidaromadlar	3860350	4868535	1008185	126.12		100		100
SHujumladan
1.Mahsulotsotishdankelgantushum(010)	3860350	4868135	1007785	126.1		100		99.99	-0.01
2.Asosiyfaoliyatningboshqadaromadlari(090)	x	400	400	-		x		0.01	0.01
3.Olingandividendlar(120)	-	-	-	-		-		-	-
4.Foizshaklidagidaromadlar(130)	-	-	-	-		-		-	-
5.Uzoqmuddatliijara (lizing)dan	-	-	-	-		-		-	-

daromadlar(140)
6.Valyutakursifarqidandaromadlar(150)	-	-	-	-	-	-	-
7.Moliyaviyfaoliyatningboshqa daromadlari(160)	-	-	-	-	-	-	-
8.Favquloddafoyda(230)	-	-	-	-	-	-	-

Ushbutahlilnatijalaridanjamiyatningdaromadlariniasosiniasosiy(operatsion)faoliyatdaromadlaritashkilqilishiniko‘risimozmumkin.Bundantashqari jamiyatning hisobot yilidagi mahsulot sotishdan kelgan tushumi 4868135ming so‘mni tashkil qilganligi va o‘tgan yilga nisbatan 126.1% ni yoki 1007785ming so‘mga o‘sganligini ko‘rishimiz mumkin bu albatta ijobiy holat. Bundantashqarijamiyatningasosiy(operatsion)faoliyatidanboshqadaromadlari400mingso‘mnitashkiletishi o‘tganyilgi daromadlarganisbatanhisobotyilidagidaromadlarningosishigao‘ztasiriniko‘rsatgano‘tganyilidaromadlarningumumiy qismini asosiy(operatsion faoliyatdan olingan daromadlar tashkil qilganbo‘lsabuyilgiya‘nihisobotdavridagidaromadlarning99.99%niasosiy(operatsion faoliyat daromadlari tashkil qilgan bu yangi ochilgan yosh jamiyatuchun ijobiy hol albatta. Kiyinchalik boshqa faoliyat turlarining ochilishi korxonadaromadlarida boshqa daromadlarning ulushini ham ko‘payishiga ya‘ni oshishigaolibkelishimumkin.
Prezidentimiz SH. Mirziyoev o‘z maruzalarining birida shunday so‘zlarniaytgandilar―Tarmoqlarvahududlarnimoderinzatsiyaqilish,ularning raqobatdoshlikdarajasinioshirish,eksportsalohiyatinirivojlantirishmasalalaridoimiy etiborimiz markazida bo‘lishi lozim. Buning uchun xorijiy sarmoyalar vailg‘or texnologiyaarni hamda axborot- komunikatsiya tizimlarini barcha sohalaridayanadafaoljalbetishimizzaruzbo‘ladi.Aynanshuasosida2030yilgachamamlakatimizyalpiichkimahsulotiniikkibarobardanziyodko‘paytirishimizdarkor.‖²⁷Ushbuso‘zlargaamalqilganholdanafaqatcheteldagiinovatsiontexnologiyalar balki moliyaviy hisobningxalqari normalarini ham qayta ishlabtadbiqetishimizzarurbundajaxonningrivojlanganmamlakatlarqo‘llabkelayotganxalqaronormalarnio‘rganishimizhamdamamlakatimizningmilliystandartlarigasolishtirishimizvakamchiliklarinio‘rganibchiqishmiz zarur
ekanliginitakidlabo‘tmoqchimiz.
Moliyaviyhisobotningxalqarostandartlardadaromadtushunchasiodtdagifaoliyatdanolingandaromadlarnio‘zichigaoladi.

6-jadval

№18BHXSbilan№2BHMSningfarqlijihatlari

№	Standartningfarqi	BHXS	BHMS
1	Nomlsnishi	―Odatdagi faoliyatdan olingandaromad‖	―Asosiy xo‘jalikfaoliyatdan tushgandaromadlar‖
2	Maqsadi	Ayrim turdagi operatsiyalar va hodisalarnatijasidahosilbo‘ladigandaromadnihisobgaolishtartibini	Xo‘jalik yurituvchi subektning asosiy xo‘jalik faoliyatidanolinadigandaromadlarinivaularni
		belgilashdaniboratdir	hisobgaolishtartibinibelgilashdaniborat.
3	Aksettirilishi	Odatdagifaoliyatdantushgandaromadxo‘jalikyurituvchisubektgakelgusidaiqtisodiynaftushishiextimolibo‘lganpaytda,shuningdekbunafniishonchlivaaniqo‘lchashmumkinbo‘lganpaytda aksettiriladi.	Daromadkelgusiiqtisodiynaftadbirkorliksubektitomonidanolinishi extimoli mavjud bo‘lganidavaushbunafishonchlidarajadabaholanishimumkinbo‘lgandatanolinadi.Mazkurstandartushbumezonlarbajariladiganbashubois daromad tan olinadigan holatlarnibelgilaydi.
4	Ta‘rif	Odatdagifaoliyatdanolingandaromad–ma‘lumdavirmoboynida tadbirkorlik subektiningodatdagifaoliyatinatijasidaolinadiganiqtisodiynafningyalpitushumibo‘lib,ushbutushummulk egalariningkapitaligaqo‘yilmalaribilan bog‘liq bo‘lmagan kapitalningko‘payishigaolibkeladi.	Asosiy xo‘jalik faoliyatidan olingandaromadlar–xo‘jalikyurituvchisubektningodatdagifaoliyatidavomidavujudgakeladigandavrichidamulkegalariningo‘zsarmoyalarigabadalibilanbog‘liq bo‘lganko‘payishlarniistisnetganda, o‘z sarmoyasi ko‘payishigaolib keladigantushumlar;
5	Qiymargata‘rif	Haqqoniyqiymat–bubaholashsanasidabozorishtirokchilario‘rtasidagiodatdagioperatsiyadaaktivnisotishdanolinishimumkinbo‘lgan yoki majburiyatnio‘tkazishda to‘lanishi mumkinbo‘lgannarxdir.	Joriynarxlardagiqiymat–aktivsotilishiyokimajburiyatqoplanishimumkinbo‘lganqiymat.
6	Daromadnio‘lchash	Daromad olinganyokiolinadigantovonninghaqqoniyqiymatibo‘yichabaholanadi.	Asosiy xo‘jalik faoliyatidanolinadigandaromadjoriynarxlardaolinganyokiolinishilozimbo‘lgantushum(to‘lov)qiymatibo‘yichabaholanadi.

№18-sonBHXS―Odatdagifaoliyatdanolinadigandaromad‖nomlixalqaro standartda odatdagi faoliyatidan olingan daromad xo‘jalik yurituvchi subektiningodatdagi faoliyatidan xosil bo‘ladi va turlicha nomlanad, shu jumladan sotishdantushum, yig‘imlar,foizlar,devidentlarvaroyaltilar.
Ushbustandartningmaqsadiayrimturdagioperatsiyalarvahodisalarnatijasidahosilbo‘ladigandaromadnihisobgaolishtartibinibelgilashdaniborat.
Bugungi kunda iqtisodiyotni moderinzatsiyalash va diversifikatsiyalash sharoitidaxo‘jalik yurituvchi subektlarda operatsion faoliyatdan olingan daromadlar hisobinixalqaro standartlar asosida tashkil qilish va uni amaldagi me‘yoriy baza asosidatakomillashtirish muhimahamiyatga ega.

2.