Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti botanika va ekologiya kafedrasi

Bakterial o‘g‘itlar.
Bu o‘g‘itlar tuproqning biologik faolligini saqlashga mo‘ljallangan bo‘lib, 
asosini quyidagi mikroorganizmlar tashkil etadi:
1. fosfobakterin,
2. azotogen, 
3. nitragin va boshqalar. 
Fosfobakterin - tuproqdagi organik fosfor birikmalarini parchalovchi bakteriyalar preparati. Bu 
mikroorganizmlar organik birikmalarni parchalab ulardan fosfor kislota ajratadi va tuproqda o‘simliklar 
o‘zlashtrishi mumkin bo‘lgan fosforning miqdorini ko‘paytiradi. Bu preparat zavodlarda 
mikroorganizmlarni ko‘paytirib tayyorlanadi. Sifatli tayyorlangan preparatning har grammida kamida 200 
mln yashashga qobiliyatli bakteriyalar bo‘ladi. Bir gektar ekin maydoniga 250 g preparat solinadi. Bu 
preparatni ishlatish uchun suvga aralashtirib, ekishdan oldin urug‘larga purkaladi. Bu preparat fiziologik 
neytral yoki kam ishqoriy reaksiyaga ega va chirindi moddalari ko‘p tuproqlarda yaxshi natija beradi. 
Azotogen yoki azotobakterin-azotobakterindan tayyorlangan preparatdir. Aztobakterin bakterial 
o‘g‘it zavodlarida tayyorlanadi. Uni ishlatish uchun, ekishga mo‘ljallangan urug‘lar soya va toza yerga 
to‘kiladi. Bir kilogramm urug‘ 1 stakan suv hisobida namlanadi va prepart bilan aralashtirladi. Shu usul 
bilan tayyorlangan urug‘ ekiladi. Bu bakteriyalar faoliyati natijasida molekulyar azotning fiksatsiyalanishi 
va natijada tuproqda o‘zlashtirilishi mumkin bo‘lgan azotning ko‘payishi sodir bo‘ladi. Bir gektar yerda 

---

52 
50-60 kg azot to‘planadi. 
Nitragin - tuganak bakteriyalar preparatidir. Bu bakteriyalar molekulyar azotni fiksatsiyalashda 
ishtirok etadi. U ham sun’iy ozuqada bakteriyalarni ko‘paytrish yo‘li bilan tayyorlanadi. Preparatning bir 
grammida 100 mln gacha bakteriya bo‘ladi. Preparat urug‘larga aralashtirib ekiladi. Neytral reaksiyaga 
ega bo‘lgan tuproqlarda yaxshi natija beradi. Bir gektar yerda bir yl davomida 300-500 kg gacha azot 
to‘plashi mumkin.