Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti botanika va ekologiya kafedrasi

va telofaza 
bosqichlarini o‘taydi (76-rasm). 
Interfazada yadro tinch tursada, unda murakkab bioximik tayyorgarlik boradi. Xromosomalar 
tarkibiga kiruvchi nuklein kislotalari, gistonlar ikki barobar ortadi. Mitoz uchun zarur energiya 
materiallari to‘planadi. Interfazada muhim jarayon- xromosomalarning qayta juftlanishi boradi. 
Mitozning birinchi fazasi profaza bo‘lib, unda yadro yiriklashadi. Hujayradagi organoidlar yadrodan 
uzoqlashadi. Interfazadagi yozilgan holatdagi xromosoma iplari spirallanib yo‘g‘onlashadi. Profaza 
oxirida yadro membranasi asosiy plazmaga qo‘shilib ketadi, yadrocha saqlanib qoladi. Nukleoplazma 
hujayra sitoplazmasiga qo‘shiladi. Profaza oxirida xromosoma iplari aniq va qo‘sh qavat bo‘lib ko‘rinadi. 
Sentriollalar hujayraning ikki qutbiga tomon ketadi. Lekin o‘simlik hujayrasida sentriollar (hayvon 
hujayrasidan farqli) bo‘lmaydi. Ularning vazifasini hujayra qutblarida to‘plangan endoplazmatik to‘r 
membranalari bajaradi. 
Mitozning keyingi fazasi-metafazada xromosomalarning spirallanishi eng yuqori darajaga yetadi 
va ancha qisqaradi. Ular hujayraning o‘rta qismida bir tekislikda joylashadi va mitoz duki (axromatin 
duki) hosil bo‘ladi. Duk iplari mikronaychalardan iborat bo‘ladi. Har bir xromosoma mitoz dukiga 
berkitilgan holda ikkita bo‘lib spirallashgan, bir-biriga parallel joylashgan xromatidlardan iborat 
bo‘ladi. Sentrosomada mikronaychalardan tashqari hech qanday organoid yo‘q. Anafaza qisqa davom 
etadigan faza bo‘lib, xromatidlar hujayraning ikki qutbiga tortiladi. Xromosomalar hujayra qutbiga 
tortilgandan so‘ng, hujayraning o‘rtasida aniq shakllangan plazmatik struktura hosil bo‘ladi. 
Telofaza xromosomalarning qutblarga ajralgandan so‘ng boshlanadi. Golji pufakchalari 
ishtirokida ajratgich parda hosil bo‘la boshlaydi. Golji pufakchalarining membranalari esa yangi hosil 
bo‘ladigan po‘stning asosini tashkil qiladigan hujayra plastinkasining ikki tomonidagi plazmolemmasi 
bilan tutashib ketadi. Bo‘linishdan vujudga kelgan ikki yosh hujayra orasida shunday po‘st hosil 
bo‘lishiga sitokenez deyiladi. Telofazada xromosoma spirallari to‘la yozilib, optik mikroskopda ko‘rib 
bo‘lmaydigan darajada ingichkalashib qoladi. Yadro membranasi hosil bo‘ladi. Yadrochalar ko‘rinadi. Bu 
yerda xromosomalar bir donadan xromatidga ega bo‘ladi. Dastlabki yadro tiklanadi. Umuman mitoz 
siklida hosil bo‘lgan ikki yosh hujayralarda ona hujayraning barcha moddalari to‘g‘ri taqsimlangan 
bo‘ladi. Bo‘linish natijasida vujudga kelgan yosh hujayralar sitoplazma komponentlarining sintezi asosida 
o‘sa boshlaydi.
Hujayralarning o‘sish sikli (ontogenezi) ham bir qancha fazalardan iborat. 
1)
embrional, 2) cho‘zilish, 3) differensiallanish, 4) qarish va o‘lish (77-rasm).