Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Navoiy davlat konchilik instituti

Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Navoiy davlat konchilik instituti

13c-A 19MT guruh talabasi

Yusupov Botirning

Gidravlika va gidropenevmoyuritmalar fanidan

Mustaqil ish N-1

Mavzu;Suyuqlikning xarakatining tartiblari va gidrodinamik o’xshashlik asoslari

Reja;

1. Suyuqlik harakatining asosiy xarakteristikalari

2.Gidrodinamika asoslari

3. Suyuqlik harakatining Eyler differensial tenglamasi

Oqimning istalgan nuqtasida suyuqlik harakatining tezligi va bosim orasidagi bog`liqlikni L.

Eylerning harakat tenglamasi yordamida ifodalash mumkin.

Ushbu tenglamani keltirib chiqarish uchun turg`un harakat qilayotgan ideal suyuqlik oqimidan

dV=dxdydz hajmli elementar parallelepiped ajratib olamiz (3-rasm).

Parallelepipedga ta’sir etuvchi og`irlik va bosim kuchlarining koordinat o`qlaridagi proekstiyalari

quyidagicha bo`ladi:

Gidrodinamika (gidro... va dinamika) — mexanikaning siqilmaydigan suyuqliklar harakati va ularning qattiq jismlar bilan oʻzaro taʼsirini oʻrganadigan boʻlimi. G. suyuqliklar va gazlar mexanikasining eng rivojlangan qismi boʻlib, gaz dinamikasita oid masalalar ham shu boʻlimda oʻrganiladi. Suyuqliklarning nazariy modelini tuzish asosida yotuvchi fizik xossalari katoriga ularning uzluksizligi yoki tutashligi, yaʼni suyuqlikni tavsiflovchi fizik koʻrsatkichlarning fazoda uzluksiz taqsimlanishi, yengil harakatlanishi yoki oquvchanligi kiradi. G. nazariyasida tutashlik va oquvchanlikka, shuningdek suyuklik ichidagi ishqalanishni tavsiflovchi qovushoqlikka ega boʻlgan suyuqlik harakatini tavsiflash uchun uzluksizlik tenglamasi va Navye-Stoks tenglamasidan foydalaniladi. Ushbu tenglamalar suyuqlikning elementar hajmiga massa va harakat miqdorining saqlanish qonunlarini tatbiq qilish natijasidir. Ularni umumiy holda yechish ancha murakkab boʻlib, ayrim xususiy hollarda va ushbu soddalashtiruvchi taxminlardagina yechim oxi riga yetkazilishi mumkin: qovushoqlik mavjud emas (ideal suyuqlik) — bu hol gidrodinamikaning Eyler tenglamalariga olib keladi; kichik qovushoqlik holi (havo, suv), uyurmasiz yoki potensial oqim; turgʻunlashgan, yassi oʻqaviy simmetrik bir oʻlchamli harakat. Suyuqlik ayrim elementar hajmlarining jadal aralashuvi bilan ifodalanuvchi turbulent harakat holida vaqt boʻyicha "oʻrtachalashgan" suyuqlik modeli ishlatiladi. G. tenglamalarining ushbu hollar va b. hollarda yechishda oʻxshashlik mezonlaridan foydalanuvchi oʻxshashlik nazariyasiga asoslangan gidrodinamik tajribalardan foydalaniladi.

G. tarkibiga filtrlanish nazariyasi, suyuqlikning toʻlqin harakatlari nazariyasi, uyurmalar nazariyasi, kavitatsiya nazariyasi, glissirlash nazariyasi kiradi. G. usullari vositasida gidravlika, gidrologiya va gidrotexnika masalalarini hal qilish hamda gidroturbinalar, nasoslar, quvuroʻtkazgichlar (truboprovodlar) va b.ni muvaffaqiyatli hisoblash mumkin, ulardan samolyotlar va kemalarni loyihalashda foydalaniladi.

Xulosa

Biz bu kurs davomida gidravlika va gidropenvmoyuritmalar kursida quydagilarni uzlashtirib bordik;

- suyuqlik va gazlarning asosiy xossalari haqida asosiy tushuncha va ta’riflar;

- suyuqlikning muvozanati holatida va tekis yoki notekis harakati holatida asosiy qonunlar;

- ko’ndalang kesimi har xil quvurlarda suyuqlikning taziyqli (naporli) va taziyqsiz (naporsiz)

harakati;

- suyuqlikning tekis harakatida yo’qotilgan naporni aniqlash;

- suv va gaz o’tkazish quvurlarining gidravlik hisobi;

- suyuqlikning ochiq o’zanlardagi, kanallardagi, prizmatik o’zanlardagi barqaror va nobarqaror

harakati qonunlari;

- suyuqlikning qattiq jism bilan o’zaro ta’siri;

- ochiq o’zan, kanallar va prizmatik novlarda suyuqlikning vaqtga bog’liqsiz va bog’liqli harakat

qonunlari;

Amaliy masgulot darslarida esa; suyuqlik va gaz oqimlarining gidravlik hisob usullaridan foydalanib suv o’tkazgich quvurlar,

o’zanlar va kanallarning tuzilishi, ko’ndalang kesimi va gidravlik nishabligini e’tiborga olgan holda

ularning asosiy gidravlik parametrlarini hisoblash;

- suyuqlikning qattiq jism bilan o’zaro ta’sirida ta’sir kuchlarini aniqlash;

- suyuqlikning idish teshigi va tuynuklaridan oqib chiqishini, suyuqlik oqimida gidravlik zarba va

gidravlik sakrashni hisobga olgan holda nasoslar, idishlar, suv havzalarida gidravlik parametrlarni

hisoblash;

- har xil yo’nalishdagi mutaxassislar bilan hamkorlikda amaliy va muhandislik masalalarini qo’yish

va ularni yechish usullarini o’rganish.

FOYDALANILGAN ADABIYOT

1. Bashta’ Т. М., Rudnev S. S., Nekrasov В. B. va boshqalar, Gidravlika i

gidravlicheskie mashini M , "Al'yans" 2009 g.l.

2. Latipov Q.SH. Gidravlika , gidromashinalar va gidroyuritmalar.- Toshkent:

0 ‘qituvchi, 1992 y.

3. Shtrenlixt D.V. Gidravlika. М., Energoatomizdat, 1992 g.

4. Kiselev P. G. Gidravlika osnovi mexaniki jidkosti. М., Energiya 1980 g.

5. Osipov P. Ye. Gidravlika i gidravlicheskie mashini, М., "Lesnaya

promishlennost, 1965 g