Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Ijtimoiy hayot – keng va tor ma’nolarida qo‘llaniladi. Keng ma’nodagi ijtimoiy hayot – yaxlit bir tizim hisoblanib. ijtimoiy hayot voqeligi sifatida insonlarning barcha ongli harakati natijasida vujudga kelgan moddiy va nomoddiy narsalar tizimiga aytiladi. Bularga ruhiy, iqtisodiy, siyosiy va tor ma’nodagi ijtimoiy hayotlar kirib ketadi. Tor ma’nodagi ijtimoiy hayot ~ kishining bioijtimoiy mavjudot sifatida, o‘z ixtiyori bilan namoyon qiluvchi hayot jabhalariga aytiladi. Bularga oiladagi kundalik hayot, o‘zining shaxsiy hayoti hamda mehnat va siyosat bilan bog‘liq bolmagan barcha faoliyatlar kiradi. Tor ma’nodagi ijtimoiy hayot tizimining qismlari – ma’naviyat, ma’rifat, madaniyat va san’at deb nomlanishini yuqorida aytib o‘tdik. Bu unsurlarning har birini alohida-alohida ilm tarmoqlari o‘rganib, ular shu ilmlarning tadqiqot ob’ektlari hisoblanadi.
Ijtimoiy-ahloqiy muhit – akmeshaxs shakllanishining asosiy omili bo‘lib, akmeshaxs taraqqiyotida shaxsning shaxsiy imkoniyatlar bazasi bilan bir qatorda ta’sir etuvchi vosita sifatida ishtirok etadi.
Ijtimoiylashuv – individning jamiyatda muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan namunali xulq, psixologik mexanizm, ijtimoiy me’yyor va qadriyatlarni o‘zlashtirishi jarayonidir. Ijtimoiylashuv insonning madaniyat, kommunikatsiya ta’siri ostida shakllanish jarayoni, bir-birlari bilan muloqotda bo‘lishlarini ifodalaydi. Bu omillarning ba’zilari insonning butun hayot davrida davom etadi. Ommaviy axborot vositalari esa uning hayotining ma’lum davrida ta’sir qiladi. Ijtimoiylashuv faqatgina shakllanayotgan shaxsning faolligigagina bog‘liq bo‘lib qolmasdan, ayni pallada atrof-muhitning unga bo‘lgan ta’siri hamdir. Ayrim tadqiqotchilar, ijtimoiylashuvning ikki jihatini ko‘rsatadilar: ijtimoiy moslashuv va interiorizatsiya. Birinchi jihati, individning mavjud ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitga, ijtimoiy hayotining turli darajalaridagi tartib-qoidalarga, insonni o‘rab turgan muhit sifatidagi mavjud ijtimoiy guruhlar, qatlamlar, ijtimoiy tashkilotlar, ijtimoiy institutlarga, jamiyatdagi o‘zining mavqeyiga moslashuvini nazarda tutsa, ikkinchi jihati esa intertorizatsiya, ya’ni ijtimoiy qadriyatlar va tartib-qoidalarning inson ichki dunyosiga singib borishi.