Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat pedagogika instituti

Ruxni aniqlash.

Ruxni aniqlash. Ushbu usulda quruq namunani nitrat kislotadan foydalanib minerallash va rux miqdorini o’zgaruvchan tok oqimida pollrografiyalashga asoslaniladi[36-53].
Kerakli jihozlar, materiallar va reaktivlar. PU-1 markali pollrograf; suv hammomi; elektroplitka; metal balon; kislorodli monometrli reduktor; labaratoriya tarozilari; qurutish shkafi; lineyka; 25, 50, 100, 5000, 1000 mm li o’lchov
kolbalari; 10, 25, 250, 2000 mm li konussimon kolbalar, 10 va 15 mm li o’lchov
probirkalari; 1, 2, 5, va 10 sm³ li graudirlangan pipetkalar; 25, 50, 100, 250 mm li slindirlar; eksikator; chinni bug’latish kosasi; sovitgich, 700-1840 kg/m3 o’lchovli areometr, ko’k lentali, d 5,5 va 9 sm li filtr; distillangan va bidistillangan suv; ammoniy persulfat, x.t.; xlorid kislota, x.t, 1:1 nisbatli eritmasi; xloroform; ditizon, a.y.t, uning xloroformdagi 0,01 va 0,30 g/dm³ li eritmasi; kaliy gidroksid, a.y.t, granulasi va 600 gr/dm³ li eritmasi, natriy gidroksid a.y.t, granulasi; piragallol A a.y.t., 250 gr/dm³ li eritmasi; azot; ammiak a.y.t, suvli yoki suvsiz; ammoniy xlorid, a.t. yoki x.t.; limon kislotasining diammoniyli tuzi; a.y.t., eritma 200 gr/dm³; nitrat kislota 1,40 gr/sm³; xlorid kislota, alohida toza; kalsiy xlorid suvli va suvsiz; natriy sulfit, a.t. yoki a.y.t, 201,62 gr/dm³ li eritmasi; simob; rux granulasi,
a.y.t va a.t;
Analizga tayyorgarlik. Labaratoriya shisha idishlarining barchasi xromli aralashma, suv nitrat kislota, bir necha marta distillangan va bidistillangan suv bilan yuvildi. So’ngra 0,01 gr/dm³ li ditizon eritmasi bilan chayqaldi. Oxirida xloroform bilan yuvilib quritildi.
Fonli elektrolit B-0,4 mol/dm³ li xlorid kislota; 1,19gr/sm³ li xlorid kislotadan 33 sm³ slindirda o’lchanib, 1000 sm³ li kolbaga olinadi va hajm bidistillangan suv bilan kolba belgisiga yetkazildi.
Ruxning boshlang’ich eritmasini tayyorlash. 1,0 gr rux donasi 1:1 nisbatli 7 sm³ xlorid kislotada eritildi va 1000 ml li o’lchov kolbasiga olindi va hajm kolba belgisiga yetkazildi.
Nazorat eritmasini tayyorlash. Nazorat eritmasi sinov eritmasidagi kabi reaktivlar va eritmalardan foydalanib tayyorlandi.
Sinov eritmasini tayyorlash.
Tigeldagi mineral suv hammomida qizdirilib, 10 sm³ xlorid kislota (1:1) qo’shildi. Ammiak bilan neytrallandi, 50 sm³ li o’lchov kolbasiga o’tkazildi. Tigel distillangan suv bilan chayqaldi, yuvindi suv ham kolbaga quyildi. Unga 0,85 gr ammiak bo’lgan eritma qo’shildi va hajm bidistillangan suv bilan kolba belgisiga yetkazildi.
Fonli B eritmadan foydalanish: mineral (kul) tigelda 8 sm³ fonli eritmada eritildi: kul erigach filtrlanib olindi va hajm kolba belgisiga yetkazildi.
Sinovni o’tkazish. Aniqlash ishlari o’zgaruvchan tok oqimida, simobli tomchi elektrodda 5 sm³ li elektrolizerdan foydalinib, bajarildi.
Pollrogramma minus 1,0 don minus 1,4 B kuchlanish oralig’ida yozib olindi. Fonli eritmada B dan foydalanib pollrografiyalashdi. 2 ta 10 sm³ li konussimon kolbaga 4 sm³ dan sinov eritmasidan olindi. Ularning xar biriga 1 sm³ dan fonli eritmadan qo’shildi va ulardan 10 min davomida azot o’tkazildi. So’ngra eritmalar darxol pollrografiyalanib, rux pikining balandligi o’lchandi.
Olingan natijalarni xisoblash. Ruxning (x) mln^-1 (mg/kg) miqdori pollrogrammadagi rux pikining balandligini o’lchab, quyidagi formuladan foydalanib, rux pikining balandligi o’lchandi.
X=
m₁ - ikkinchi pollrografiyalashda qo’shilgan rux miqdori, mkg;
H₁ - birinchi polirografiyalashda olingan rux pikining balandligi, mm; H₂ - ikkinchi pollrografiyalashdagi rux pikining balandligi, mm;
m₁ - ruxning kontrol eritmadagi miqdori, mkg;
m₁ - minerallash uchun olingan namuna og’irligi, gr; V₀ - mineraldan tayyorlangan eritma hajmi, sm³;
V₁ - pollrografiyalash uchun olingan sinov eritmasi hajmi, sm³; B - takroriylik