O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston milliy
universiteti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti
Geografiya yo’nalishi 3-kurs talabasi
Xolmatova Nasibaning "Jahon geografiyasi'' fanidan
MUSTAQIL ISHI
Mavzu
:
Shvetsiya davlati
QABUL QILDI: Jamoliddinov Nizomiddin
TOSHKENT-2022
Kirish
Rasmiy nomi- Shvetsiya Qirolligi (Konungariket Sverige).
Shimoliy Yevropada,
Skandinaviya yarim orolining sharqiy va janubiy qismlarida joylashgan. Maydoni
450 ming km2, aholisi 8,95 million kishi. (2003). Rasmiy tili shved tilidir. Poytaxti
— Stokgolm (shahar chekkasi bilan 1,7 mln. kishi, 2001). Davlat bayrami - Milliy
kun 6 iyun (1916-83 yillarda - Shvetsiya bayrog'i kuni). Bu sanani tanlashning
sababi ikki xil: 1523-yil 6-iyunda Gustav
Vasa qirol etib saylandi, bu mustaqil
Shvetsiya davlati tashkil topgan sana hisoblanadi va 1809-yil 6-iyun. yangi
konstitutsiya fuqarolarning huquq va erkinliklari mustahkamlangan.
Pul birligi -
Shved kronasi.
BMT (1946 yildan), YeI (1995 yildan), OECD, XVF, XTTB, YTTB, Shimoliy
kengash va boshqalar aʼzosi.
Shvetsiya parlament boshqaruv shakliga ega konstitutsiyaviy monarxiyadir. 1975-
yil 1-yanvardan kuchga kirgan Konstitutsiya amal qiladi. Maʼmuriy boʻlinmasi –
21 lan: Blekinge, Varmland, Västerbotten, Västernorrland, Västmanland, Västra
Götaland, Gotland, Dalarna, Gävleborg, Jämtland, Kyonköping, Normarboten, ,
Södermanland, Skåne, Stokgolm, Uppsala, Halland, Örebro, Esterjetland.
Eng yirik shaharlari (ming kishi): Stokgolm (shahar atrofi bilan 1700),
Goteborg
(800), Malmyo (500). Shvetsiya Konstitutsiyasi 4 ta alohida hujjatdan iborat:
1974-yilda qabul qilingan boshqaruv shakli toʻgʻrisidagi qonun, 1810-yildan
amalda boʻlgan taxt vorisligi toʻgʻrisidagi qonun, 1949-yildagi Matbuot erkinligi
toʻgʻrisidagi qonun (1766-yildan boshlab) va erkinlik. Bundan tashqari, 1974
yildagi Riksdag qonuni Asosiy qonun va oddiy qonunchilik o'rtasida
oraliq
pozitsiyani egallaydi.
Qonun chiqaruvchi hokimiyatning oliy organi - Riksdag.
Ijro etuvchi hokimiyatning oliy organi hukumatdir.
Davlat rahbari - qirol Karl XVI Gustav (1973 yil 19 sentyabrdan) sof vakillik yoki
tantanali funktsiyalarga ega bo'lib, Shvetsiya davlati va millatining ramzi
hisoblanadi.
1971 yildan boshlab Shvetsiyaning Riksdag bir palatali boʻlib, har 4 yilda bir
marta umumiy, toʻgʻridan-toʻgʻri va yashirin ovoz berish yoʻli bilan saylanadigan
349 deputatdan iborat. Mamlakat aholisi 18 yoshdan
boshlab saylov huquqidan
foydalanadilar. Riksdagdagi oʻrinlar proporsional asosda saylovda kamida 4%
ovoz olgan partiyalarga taqsimlanadi. 1932 yildan boshlab Shvetsiyada sotsial-
demokratik mehnat partiyasi hokimiyat tepasida edi. Faqat 1976-82 va 1991-94
yillarda mamlakatda burjua hukumatlari hukmronlik qildi. 2002-yil 15-sentabrda
boʻlib oʻtgan oxirgi saylovlar natijalariga koʻra, Shvetsiya Sotsial-demokratik
ishchilar partiyasi Riksdagda – 144 mandat, umumiy ovozlarning 39,8%; Mo''tadil
koalitsiya partiyasi - mos ravishda 55% va 15,2%; Xalq partiyasi - liberallar - 48
va 13,3%, xristian-demokratlar - 33 va 9,1%; Chap partiya - 30 va 8,3%; Markaz