Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti «Elektr energetika»

Kuchlanish bo‘yicha manfiy teskari bog‘lanish

4.16,a-rasm chizmasida teskari bog‘lanish zanjiriga motorga keladigan kuchlanishning bir qismi uzatiladi. Motor valida yuk ko‘paysa, yakor zanjirida bu momentning qarshiligini engish uchun tok ko‘payadi. Natijada EMK yakori qarshiligida kuchlanish pasayishi ortadi va tashqariga, ya’ni motor yakoriga keltiriladigan kuchla nish kamayadi. Demak, berilgan topshiriq U₀ kuchlanish bilan teskari bog‘lanish u kuchlanish orasidagi ayirma ko‘payadi. Bu esa, o‘z navbatida EMK ning boshqarish chulg‘amiga (BCH) keltirilgan kuchlanishning ortishiga va EMK chiqishidagi EYUK ning ko‘payishiga, ya’ni motor yakoridagi kuchlanishning oshishiga hamda uning tezligini berilgan me’yorda ushlab turishga xizmat qiladi. Bu holda, bosh zanjir zvenolari va ularning uzatish funksiyalari oldingidek qoladi, faqat teskari bog‘lanish zanjirining elementlari tarkibi o‘zgaradi, xolos.

Tarkibiy sxemada kuchlanish olishga mos nuqta bo‘lmaganligi sababli uni sun’iy hosil qilish kerak. Buni amalga oshirishda motorning operator tenglamasidan foydalanamiz va uni quyidagi ko‘rinishda yozamiz:

=(T_mmT_mr²+T_mmr+1) +(T_mr+1) _sR₀r_m (4.32)
(4.32) ifoda motorning EYUK va kuchlanishini o‘zaro bog‘laydi. Bundagi =s; r_m=R_m/R₀ – motor yakorining nisbiy qarshiligi.

Kuchlanish u ni olish uchun teskari bog‘lanish zanjirining tarkibidan (4.16,b-rasm) foydalanish mumkin. Haqiqatan ham ni ga o‘zgartiradigan differensial tenglamasining ko‘rinishidagi ifodasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:

= +( K_b+ _sR₀r_m)K₅. (4.33)
Agarda (4.33) tenglamadagi K₅ va K₆ uzatish funksiyalarining o‘z ifodalarini qo‘ysak, unda (4.30) tenglamani hosil qilamiz.

13.2-rasm. Kuchlanish bo‘yicha teskari bog‘langan funksiional (a) va tuzilish sxemalar (b)