Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti «Elektr energetika»

bu erda - proporsionallik koeffitsienti.

Birinchi darajali inersiyali zveno deb, chiqish qiymati vaqt bo‘yicha eksponensial (tekis) qonun bo‘yicha o‘zgaradigan zvenoga aytiladi. Bu zveno birinchi darajali DT orqali quyidagicha ifodalanadi:

, (1.2)

yoki boshlang‘ich sharti chapdan nol berilganda Laplas almashtirishidan keyin operator ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi:

, (1.3)

bu erda -vaqt doyimiysi, - differensiallash operatori.

Ikkinchi darajali inersiyali (nodavriy, tebranma) zveno deb, kirishiga pog‘onali ta’sir berilganda, chiqish qiymatida tebranmali so‘nib tebranma zveno yoki nodavriy (monoton) (nodavriy zveno) yaqinlashadigan signal beruvchi zvenoga aytiladi.

Bunday zvenoning O‘Jni ikkinchi darajali DT orqali quyidagicha ifodalanadi:

(1.4)

Laplas almashtirishidan keyin

(1.5)

ko‘rinishga ega bo‘lamiz.

Bu zveno nodavriy zveno bo‘lishi uchun > shart bajarilishi kerak.

Tebranma zveno deb, chiqishidagi o‘zgaruvchi qiymatni ¢rnatilgan holatiga tebranmali o‘zgarib yaqinlashadigan zvenoga aytiladi. Bu zvenoning O‘Jni ifodalovchi DT ikkinchi darajali nodavriy zveno bilan bir xil bo‘lib, faqat vaqt doyimiylarining nisbati farq qiladi. Tebranma zveno uchun vaqt doyimiylarining nisbati T₁<4T₂ shartga b¢ysinadi.

Differensial zveno deb, chiqish qiymati kirish o‘zgaruvchisini o‘zgarish tezligiga proporsional bo‘lgan elementga aytiladi:

(1.6)

(1.6) ideal differensiallovchi zvenoga tegishli bo‘lib, amaliy bunday zveno ushbu DT bilan ifodalanadi:

. (1.7)

Laplas almashtirishidan so‘ng

(1.8)

ko‘rinishga ega bo‘lamiz.

Integrallovchi zveno deb, chiqish qiymati kirish qiymatini vaqt bo‘yicha olingan integraliga teng bo‘lgan zvenoga aytiladi:

. (1.9)

Kechikuvchi zveno deb, xech buzmasdan, nisbatan ma’lum  vaqt kechiktirish bilan kirish qiymatini qaytaradigan zvenoga aytiladi:

. (1.10)

Dinamik zvenolarning O‘Jni olish uchun 1.1-rasmda berilgan induktivlik, elektr sig‘im, qarshilik (R-L-C) lardan iborat tebranma elektr konturning DTni yozamiz, kirish zanjiri uchun:

, (1.11)

chiqish zanjiri uchun:

, (1.12)

(1.12) tenglamani differensiallab, olingan ifodani (1.11) va (1.12) tenglamalar bilan birgalikda echib,

(1.13)

olinadi, bu erda T₁=RC va T₂=L/R- vaqt doyimiylari.

Laplas bo‘yicha o‘zgartirish qilib, konturning operatorli tenglamasini quyidagi ko‘rinishda yozamiz:

(1.14)
R-L-C lardan iborat tebranma elektr konturning DTlari yordamida kompyuterga dastur tuzib, tebranma zvenoning O‘Jni tekshiriladi.

1-1 rasm. R-L-C lardan iborat tebranma elektr kontur.