Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Andijon davlat universiteti Fizika kafedrasi

8- ma’ruza.

Yorug‘likning sochilishi va yutilishi. Optik bir jinsli bo‘lmagan muhitda yorug‘likning sochilishi. Tindal tajribasi. Yorug‘likning molekulalardan sochilishi. Sochilgan yorug‘likning qutblanishi

Reja
1.Yorug‘likning sochilishi va yutilishi.
2.Optik bir jinsli bo‘lmagan muhitda yorug‘likning sochilishi.
3.Tindal tajribasi.
4.Yorug‘likning molekulalardan sochilishi.
5.Sochilgan yorug‘likning qutblanishi
Yoruglikning sochilishi bir jinsli bo‘lmagan muxitda sodir bo‘larkan. Bir jinsli bo‘lmagan muxit loyqa muxit deyiladi.
Misollar
Tutun- xavo bilan qattiq jism zarralari aralashmasi.
Tuman – xavo bilan suyuqlik (suv) zarralari aralashmasi.
Emulsiya – suyuqlik zarralari bilan qittiq jism zarralarini aralashmasi.
Yorug‘likning yirik zarralarda sochilishi nazaryasi juda murrabdir.Bu yerda zarralarning o‘lchamlari munosabati va yorug‘likning to‘lqin uzunligi bilan farq qiluvchi bir necha xollar bo‘lishi mumkin.Diyeliktriklar,mutlaqo shaffof jismlar va metall o‘tkazuvchanlik xususiyatiga ega bo‘lgani zarralardagi sochilishi xodisalari juda katta xam murakkabdir.O‘tkazuvchan zarralarning o‘lchamlari yorug‘lik to‘lqin uzunligiga yaqin yoki undan katta bo‘lgan xollar uchun yoru0likning sochilishi nazarsini rus fiziklari V.Shulekin,K.S.Shifrin va boshqalar rivojlanttirgan.Optikaviy jixatdan nobir jinslilik o‘lchamlari (radiusi) yorug‘lik to‘lvin uzunligidan ancha kichik bo‘lgandagi Reley sochilishlida sochilgan yorug‘lik intensivligi L ning turtinchi darajasiga teskari proporsionaldir yani

Nobirjinsliliklarning boshqa o‘lchamlarida bu qonun noto‘g‘ri,umumiy xolda esa bog‘lanish o‘rinli bo‘ladi bunda va nobirjinslilik o‘lchamlarining ortishi bilan kichrayadi.
Depolyarizatsiya. Suyuqliklarda yorug‘likni sochilishi
2. Izotop molekulali moddalar uchun

2.Anizatrop molekulali uchun esa

Molekula anizotropiyasi qutblanuvchanlikga bog‘liq bo‘ladi.

Molekula optik anizotropiyasi deyiladi.
Mandelshtam, Smoluxovsiy, Eynshteyn (1910)


_{Zichlik fluktuatsiyalar}
Izotermik siqiluvchanlik
dan

Bulardan Reley formulasini olamiz