Oliy va o‘rta maxsus ta’lim

Korporativ nizolarning tasniflanishi

№	Tasniflash belgisi	Korporativ nizolar turlari
1 .	Korporativ nizolar qamroviga ko‘ra	Ichki korporativ nizolar
		Tashqi korporativ nizolar
2 .	Ichki korporativ nizolar ishtirokchilariga ko‘ra	Turli aksiyadorlar guruhlari o‘rtasidagi nizolar
		Aksiyadorlar va boshqaruvchilar o‘rtasidagi nizolar
		Boshqaruvchilar va mehnat jamoasi o‘rtasidagi nizolar
		Bankrotlik jarayonining turli bosqichlarida ishonchli tashqi boshqaruvchilar va aksiyadorlar o‘rtasidagi nizolar
3 .	Tashqi korporativ nizolar ishtirokchilariga ko‘ra	Davlat nazorat organlari va aksiyadorlik jamiyati o‘rtasidagi nizolar
		Nodo‘stona qo‘shib olishlar natijasidagi nizolar
		Kapital bozorining faol ishtirokchisi sifatida davlat va korporativ tuzilma o‘rtasidagi nizolar
		Vakolatlari muddatidan oldin tugantilgan boshqaruv organlari a’zolari va aksiyadorlar o‘rtasidagi nizolar
		Korporativ tuzilma joylashgan aholi punkti yashovchilari va korporativ tuzilma ma’muriyati o‘rtasidagi nizolar
		Jamoat tashkilotlari va korporativ tuzilma o‘rtasidagi nizolar
4 .	Korporativ nizolar predmetlariga ko‘ra	Korporativ tuzilma ustidan nazorat o‘rnatish bilan bog‘liq nizolar
		Korxona asosiy aktivlariga mulkchilik huquqini sotib olishga urinish oqibatidagi nizolar
		Tovarlar, xizmatlar, texnologiyalar va g‘oyalar bozoriga egalik qilish bilan bog‘liq nizolar
		Ko‘plab aksiyadorlar ishtirokida boshqaruv texnologiyalarini o‘zgartirish
		Daromadlarni yashirin tarzda taqsimlash natijasidagi nizolar
		Ustav kapitalidagi ulushini oshirish bilan bog‘liq nizolar
		Boshqaruv apparatida o‘z mavqeini mustahkamlashga urinish

natijasidagi nizolar

Ichki korporativ nizolar korporativ munosabatlar ishtirokchilari, ya’ni korporativ tuzilmaning aksiyadorlari, boshqaruv organlari, menejerlari o‘rtasidagi nizolarni anglatadi va mantiqan korporativ tuzilma miqyosida yuzaga keladi.

Tashqi korporativ nizolar esa davlat, potentsial investorlar, boshqaruv organlari va boshqalar o‘rtasida yuzaga keladigan nizolarni qamrab oladi.
Ichki korporativ nizolarni ishtirokchilariga ko‘ra ham guruhlash mumkin. Bunda aksiyadorlar guruhlari o‘rtasida, masalan majoritar va minoritar aksiyadorlar o‘rtasidagi nizolarni alohida ko‘rsatish mumkin. Aksiyadorlar va boshqaruvchilar o‘rtasidagi nizolarda bosh direktor va nazorat paketiga ega bo‘lmagan aksiyadorlar o‘rtasidagi nizolar alohida ajratib ko‘rsatiladi. Bunday nizolar ko‘proq majoritar aksiyadorlar mavjud bo‘lmagan aksiyadorlik jamiyatlarida kuzatiladi. Boshqaruvchilar va mehnat jamoasi o‘rtasidagi nizolarda asosan ish berish va mehnat shartnomasini bekor qilish bilan bog‘liq munosabatlar natijasidagi nizolarni ko‘rish mumkin. Bankrotlik jarayonining turli bosqichlarida ishonchli tashqi boshqaruvchilar va aksiyadorlar o‘rtasidagi nizolar asosan aksiyadorlik jamiyatiga nisbatan bankrotlik taomili qo‘llanilganda hamda korxonani qayt tarkiblash yoki tugatish bilan bog‘liq munosabatlarda yuzaga keladi.
Tashqi korporativ nizolarda aksiyadorlik jamiyati hamda tashqi sub’ektlar o‘rtasidagi nizoli vaziyatlarga guvoh bo‘lish mumkin. Bunda davlat nazorat organlari va aksiyadorlik jamiyati o‘rtasidagi nizolarda davlat organlari tomonidan ma’lum shartlar qo‘yilishi natijasidagi nizolar ham ajratib ko‘rsatiladi. Nodo‘stona qo‘shib olishlar natijasida potentsial investorga muntazam ravishda qarshiliklar ko‘rsatish, nizoli vaziyatlarni yuzaga keltirish holatlari xalqaro amaliyotda tashqi korporativ nizolarda eng ko‘p uchraydigan holatlardan biridir. Kapital bozorining faol ishtirokchisi sifatida davlat tomonidan aksiyadorlik jamiyatining nazorat paketini qo‘lga olishi o‘z-o‘zidan majoritar aksiyadorlar bilan nizolar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi. Vakolatlari muddatidan oldin tugantilgan boshqaruv organlari a’zolari va aksiyadorlar o‘rtasidagi nizolar esa amalda eng ko‘p uchraydigan korporativ nizolardan biridir. Amalda korporativ tuzilmalar o‘z joylashgan aholi punktida yirik ish beruvchi va yirik soliq to‘lovchi hisoblanadi. Bunday holatda aholi vakillari ish o‘rniga ega bo‘lish maqsadida, mahalliy hokimiyat organlari esa o‘z funktsiyalarini moliyaviy ta’minlash maqsadida korporativ tuzilmalar bilan munosabatlarga kirishadi. Natijada korporativ tuzilma ma’muriyati bilan mahalliy hokimiyat organlari va aholi punkti vakillari o‘rtasida nizoli vaziyatlar ham yuzaga kelishi mumkin. Ijtimoiy ahamiyatga ega loyihalarni amalga oshiruvchi jamoat tashkilotlari tomonidan korporativ tuzilmalarga a’zoliklikni taklif qilishlari mumkin. A’zo bo‘lib kirilgandan so‘ng esa ma’lum bir ijtimoiy loyihalarni moliyalashlashtirish maqsadida korporativ tuzilmalardan mablag‘ jalb qilishga intilishi tabiiy hol hisoblanadi. Aynan shunday sharoitda jamoat tashkilotlari va korporativ tuzilmalar o‘rtasida nizoli vaziyatlar yuzaga kelishi mumkin.

2.