Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Kurs ishini yozilishi ustida tayyorgarlik ko‘rish. 
Kurs  ishi  ustida  ishlash  mavzuni  tanlashdan  boshlanadi.  Kurs  ishi  mavzusi 
talabaga tushunarli hamda dolzarb bo‘lishi kerak. Kurs ishi mavzusi talabalarning 
o‘z ilmiy bilimi bo‘yicha eng kuchli sezgan va yoqqan soha asosida izlamoq lozim. 
Mavzuni  tanlagandan  so‘ng  adabiyotlarni izlash  zarur.  Adabiyotlarni o‘rganishda 
tanlagan mavzu yo‘nalishi bo‘yicha diqqat bilan matni bilan tanishish va o‘rganish 
kerak.  Matni  og‘zaki  tildan  farq  qiladigan  ilmiy  tilda  yozilishi  va  bayon  etilishi 
lozim.  
Ilmiy  tilning  xususiyatlaridan  biri  “Men”  degan  so‘z  ishlatilmaydi.  uning 
o‘rnida ”Biz” degan so‘z ishlatiladi, shu jumladan bu, bular, u, hatto va shu kabilar 
yoziladi. Bu so‘zlar yordamida matnning ketma-ketligida yozilishiga ega bo‘ladi. 
Masalan:  Bu  jismoniy  tarbiya  vositalar  guruhida  jismoniy  mashqlar  muhim 
ahamiyatga ega. 
Yozilishda  qisqartirilgan  matnlar  keng  qo‘llaniladi.  Masalan:  prof- 
professor; dots-dotsent; kat.o‘qit-katta o‘qituvchi; akad-akademik; sh-shaxar; Z-d- 
zavod; a-asr; h.k. va shu kabilar. 
 Kurs ishi yozilishida illyustratsiya tarzda ko‘rsatish mumkin. Ular jadvallar, 

---

358 
rasmlar,  diagramma,  chizmalar,  fotorasm  va  boshqalarda  bayon  etilishi, 
ko‘rsatilishi mumkin.  
Rasm-  bu  ayrim  narsalarni  yoki  hodisalarni  asosan  jismoniy  mashqlarni 
qog‘ozda tasvirlash. Rasmlar kurs ishining mazmuniga kiradi. Muallifning rasmga 
bo‘lgan izohi taxminan quyidagi so‘zdan boshlanishi mumkin: rasmlarda raqamlar 
tartibi  bilan  qo‘yiladi.  Mabodo  rasm  boshqa  adabiyotlardan  ko‘chirilgan  bo‘lsa, 
unda kitobni nomi, muallifni familiyasi ismi, sharifi, yili foydalanilgan adabiyotlar 
ro‘yxatiga kiritiladi.  
Foto-rasm, matn mazmuniga aniq va mos bo‘lishi kerak. Tasvir va matn har 
xil xarakterda bo‘lishi mumkin: fotorasm ko‘rgazma sifatida matnni bayon etadi, 
qo‘shimcha fikr yoritadi yoki uni emotsional qabul qilishga ko‘maklashadi. 
Grafik  -  tekislikda  chiziq  orqali  funktsional  bog‘lanishda  geometrik 
tasvirlash.  To‘plangan  ma’lumotlarni  o‘rtacha  hisobda  grafik  tuziladi.  Oldin 
hamma  o‘lchamlar  natijasi  asosida  nuqtalar  qo‘yib  chiqiladi,  so‘ng  chiziq  orqali 
birlashtiriladi. Grafik  tuzishni  asosiy  qoidalari:  a) har bitta  grafikda  egri  chiziqlar 
kiritilishi mumkin. 
Chizma. Agarda matn mazmuni bo‘yicha ayrim detallarni ko‘rsatishni talab 
qilinsa, unda chizmada qo‘yiladi.  
Chizma  -  qaysidur  jarayonni  asosiy  elementlarini  bog‘liqligini  ko‘rsatish 
maqsadida  tasvirlash  omili  bo‘lib  xisoblanldi.  Chizmada  chiziqlarni  qalinligi, 
uzunligi  har  bir  detallarni  bog‘liligini,  ularning  asosiy  va  yordamchi  chiziqlarni 
tasvirlaydi. 
Diagramma  -  ommaviy  ma’lumotlarni  tahlil  qilish  va  ko‘rgazmali  tasavvur 
qilish uchun tuziladi.