Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

О ‘zgarishlarni  oldindan  prognoz  qilish  asosida  boshqarish 
usuli.  Bu usul o ‘zgarishlar su r'a ti tezlashib, kutilm agan hodisa sodir 
b o ‘lishini nazarda tutib ishlab chiqilgan strategiyani am alga oshirish 
(strategik rejalashtirish).
Shoshilinch ixcham qarorlam i qabul qilish asosida boshqarish 
usuli.  Bunday  usul  bozor  talablariga  javoban  korxona  faoliyatini 
tezkorlik  bilan  o ‘zgartirish  lozim  bo‘lgan  hollarda  qo ‘llaniladi. 
Iqtisodiyotni  erkinlashtirish  sharoitida  turli-tum an  tezkor  vazifalar 
paydo  b o ‘ladi.  Ular  faqat  uzoqni  ko‘zlagan holda rejalashtiriladi  va 
boshqarilish am alga oshiriladi  (strategik boshqaruv).
«Strategik  boshqarish»  atam asi  1960-1970-yillarda  kundalik 
hayotga  kirib  keldi.  B unda  yuqori  pog‘onada  am alga  oshiriladigan
194

---

boshqarish  ishlab  chiqarish  darajasidagi  boshqarishdan  farqlanadi. 
B unday  farqni  o ‘tkazish  zarurati  birinchi  navbatda  biznesni  am alga 
oshirishdagi  o ‘zgarishlardan  kelib  chiqadi.  Joriy  boshqarishdan 
strategik  boshqarishga  o ‘tishning  m ohiyatini  ifodalovchi  bosh 
g ‘oya  shundaki,  rahbariyatning  diqqat  m arkazi  doim o  atrofidagi 
o ‘zgarishlarga  qaratilgan  bo‘lishi  va  bu  o ‘zgarishlarni  o ‘z  vaqtida 
sezishi ham da ularga o ‘z vaqtida jav o b   berishi  zarur.
Strategiyaga  zarurat  jam iy a t  tom onidan  talablar,  m asalan, 
keskin  ijtim oiy-siyosiy  o ‘zgarishlar  korxonani  o ‘z  y o ‘nalishini 
keskin  o ‘zgartirishga  majbur  etganda  paydo  boMdi.  Innovatsiyalar 
strategiyasini ishlabchiqishkorxonaum um iy m aqsadini ifodalashdan 
boshlanadi.  Umumiy  m aqsadni  ifodalashdan  keyin  aniq  m aqsadlar 
aniqlanadi.  Aniq  m aqsadlarning  erkinligini  strategiya  am alga 
oshirilishi  vaqtiga  yuzaga  keluvchi  iqtisodiy  vaziy atda  ularning 
realligidan  bog‘liq.  Ularning  realligini  iqtisodiy  vazifani  oldindan 
k o ‘ra olish va tashqi m u h ito ‘zgarishlari asosida ta ’m inlash mumkin. 
Bunda  siyosiy,  iqtisodiy,  ilm iy-texnik,  ijtim oiy  v a  ekologik  om illar 
tahlil qilinadi. Oldindan ayta olishning asosiy m aqsadi korxona qulay 
imkoniyatlardan  foydalanish  uchun  nima  qilishi  m um kinligi  va 
kelgusi  iqtisodiy  vaziyat o ‘zgarishlari  bilan  shartlangan  tahdidlarga 
qanday javob  berishini aniqlashdan  iborat.