Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

R a h b a rlik  tu r la r i
l. 
Qaror
 
Y akkabosh, 
Jam oa  tik ri
qabul
 
jam oa  fikri  bilan 
bilan
hisoblashm aydi 
hisoblashadi
Q aror yech im la rin i
 
Y o z m a v a  
T a k lif orqali 
bo 'ysunuvchi/arga
 
o G 'z a k i buyruq. 
yetkazishda
 
k o 'rsa tm a  orqali
A vtokratik
Liberal  rah b ar
D emokratik
B elgilar
rahbar
rahbar
K o Lrsatm aga 
binoan  ish 
tutadi
Iltimos qilish, 
yalinish orqali
M as ’uliyatm
 
taqsim lash
T o ‘!a-to‘kis 
rah b ar qo‘tida
V akolatiga
binoan
T o‘la-to‘kis 
ijrochilam ing 
fik n g a binoan
Ho ysunuvchilarning
 
Y o ‘l  q o ‘yadi 
tashabbuskorligiga
Rag" batl antiradi 
va foydalanadi
T o‘la-to‘kis
tayanadi
K adrlarm
tanlashda
Kuchli 
raqobatdoshlardan 
qutulish tarafdori
Ishchan, b ilim d o n  
xodim larni m o 'lja l 
oladi  v a  u larn in g  
o ‘sishiga yordam  
beradi
Beparvo
B ilim ga bo ‘Igan
 
m unosabatda
H am m  a 
n arsani o ‘zim 
bilam an deb 
hisoblaydi
M uttasil  o ‘qiydi  v a  
q o ‘l  ostidagi 
bo ‘ y su n uvchilardan 
ham   shuni talab   qiladi
E ’tiborsiz,
baribir,
beparvo
M uom alada
Salbiy,
m asofa
saqlavdi
Ijobiy, 
m ulo q o tg a 
kirishim li  va 
faol
Tashabbus 
ко  rsatm aydi
Bo 'ysunuvchilarga
 
nisbatan
K ayfiyatiga 
qarab m uom ala 
qiladi,  asabiy
Mar xil,  talabchan, 
xayrixox,  aodishali
Talabchan
emas,
m uloyim
Inlizom ga nisbatan
Q attiq, rasm iy, 
yuzaki
M aqsadga 
m uvofiq talab  
qiladi
Yumshoq,
yuzaki
R aG  ‘batlantirishga
 
nisbatan
O nda-sonda 
ra G ‘batlantirib, 
tez-tez jazo l ash 
tarafdori
O nda-sonda 
ja z o la b , tez-tez 
raG ‘b atlan tirish  
tarafdori
Aniq
m o'ljali
y o 'q
5.2 -  ch izm a.  R a h b a rlik   tu rla rin in g   o  ziga  xos  x u s u s iy a tla ri
75

---

Boshqaruv  p o g ‘onalarining  soniga  qarab  rahbarlam i  uch 
toifaga  boMadilar.  Sotsiolog 
Talkott  Parsons 
bu  uch  kategoriyani 
rahbarning  tashkilotda  bajaruvchi  funksiyalari  nuqtai  nazaridan 
quyidagicha  ta ’riflaydi:  1.  Texnikaviy  p og ‘ona.  2.  Boshqaruv 
pog‘ona.  3.  Institutsional  pog‘ona.
B oshqacha 
qilib, 
boshqaruv 
p o g ‘onalarini 
ko‘pchilik 
tomonidan  qabul  qilingan quyi, o ‘rta va yuqori  bo ‘g ‘in  rahbarlariga 
ajratish  m um kin.  H ar  uchala  rahbarlik  turi  o ‘rtasida  m utanosiblik 
m avjud  b o ‘lib,  konkret  sharoitlarda  birining  salm og‘i  oshishi  bilan 
boshqasining  salm o g ‘i  kamayadi.
5.3.  Rahbar fazilatlari va madaniyati
Fazilat 
—   ijobiy  xislat,  yaxshi  sifat  yoki  xususiyatdir. 
Kishilarda  fazilatlarning  turlicha  boMishi  ham da  xulq-atvorlar 
insonning  vuju d ida  aylanib  yuradigan  suyuq  m oddalarga  k o ‘p 
jihatdan  bogMiq  ekanligi  tajribada  kuzatilgan.  Faylasuflar  qadim  
zam onlardan  buyon  shaxs  xulq-atvorining  m a ’lum  bir  shakllari 
qonuniyatlarini  aniqlashga,  nima  sababdan  bir  kishi  bilan  umumiy 
til  topish  oson-u,  boshqa  bir  kishi  bilan  um um iy  til  topishishning 
hech  qanday  iloji  y o ‘qligini,  ayrim  kishining  xulq-atvori  mantigM 
nima bilan  belgilanishini  aniqlashga urinib kelganlar.
X ulq-atvor  shaxsning  atrof-m uhit  bilan  o ‘zaro  ta ’sirga 
kirishish  shakllaridan  iborat  boMib,  ular  bir  qator om illarga  bogMiq 
boMadi.  Shaxsni  v a  uning  xulq-atvorini  tavsiflab  beradigan  asosiy 
om illarga q uyidagilar kiradi:
•  shaxsning tabiiy  va o ‘ziga xos psixologik xususiyatlari;
•  ehtiyojlari,  qiziqishlari tizimi;
•  shaxsni  boshqarish tizimi,  uning « т е п -obrazi»  .