Oliy nerv faoliyati to'g'risidagi ta'limotning rivojlanish tarixi. Oliy nerv faoliyati fiziologiyasining zamonaviy yutuqlari. Oliy nerv faoliyati xususiyatlari

Oliy nerv faoliyati va uning fiziologiyasi
Reja:

1. 
   Oliy nerv faoliyati to'g'risidagi ta'limotning rivojlanish tarixi.
   
2. 
   Oliy nerv faoliyati fiziologiyasining zamonaviy yutuqlari.
   
3. 
   Oliy nerv faoliyati xususiyatlari.
   
4. 
   Oliy nerv faoliyat turlari
   

Oliy nerv faoliyati fiziologiyasi tashqi dunyoni refleksli aks ettirish tamoyiliga asoslangan psixika va xulq-atvorning neyrofiziologik mexanizmlari haqidagi fandir. Bu materialistik ta'limot bo'lib, miya qonunlarini ochib beradi, o'rganish, xotira, his-tuyg'ular, tafakkur va ongning tabiati va ichki mexanizmlarini bilish imkonini beradi.
Oliy nerv faoliyati va hissiy tizimlar fiziologiyasi fanining bir qismi sifatida biz shartli va shartsiz reflekslarning tabiatini o'rganamiz, shuningdek, hissiy tizimlarning qonuniyatlarini va ularning shakllanishidagi rolini o'rganamiz. 
“GNI va hissiy tizimlar fiziologiyasi” fanining maqsadi nerv sistemasining shartli refleks faolligi qonuniyatlarini ochib berish, shuningdek, hissiy tizimlarda axborotni qabul qilish va qayta ishlash xususiyatlarini o‘rganishdan iborat.
“Oliy nerv faoliyati va sezgi tizimlari fiziologiyasi” fani markaziy asab tizimi fiziologiyasi, psixofiziologiya va boshqa fanlar bilan chambarchas bog‘liq.
Oliy nerv faoliyati fiziologiyasi fanining asoschisi I.P.Pavlovdir. U birinchi bo'lib shartli refleksli bog'lanish tamoyilini kashf etdi. I.P.Pavlov shartsiz va shartli reflekslar oliy nerv va aqliy faoliyat negizida yotadi, deb hisoblagan.
Shartsiz refleks - qo'zg'atuvchining o'ziga xos ta'siriga, buning uchun adekvat bo'lgan biologik ahamiyatga ega (og'riq, oziq-ovqat, taktil tirnash xususiyati va boshqalar) ta'siriga javoban refleksli ravishda yuzaga keladigan organizmning tug'ma turga xos reaktsiyasi. faoliyat turi. Shartsiz reflekslar hayotiy biologik ehtiyojlar bilan bog'liq va barqaror refleks yo'lida amalga oshiriladi. Ular tashqi muhitning organizmga ta'sirini muvozanatlash mexanizmining asosini tashkil qiladi. Shartsiz reflekslar qo'zg'atuvchining to'g'ridan-to'g'ri sezuvchanlik belgilari uchun yuzaga keladi va ular nisbatan cheklangan miqdordagi atrof-muhitni ogohlantiruvchi omillar tufayli yuzaga kelishi mumkin.
Shartli refleks - bu shartsiz refleksni takrorlaydigan, oldindan befarq bo'lgan stimulga tananing individual ravishda olingan reaktsiyasi. Shartli refleksning asosi tashqi va ichki muhitning o'zgarishi ta'sirida yuzaga keladigan yangi nerv birikmalarining shakllanishi yoki o'zgarishi. Bu vaqtinchalik ulanishlar bo'lib, ular mustahkamlash bekor qilinganda sekinlashadi, vaziyat o'zgaradi. Turli hayvonlarda miya tuzilmalarining rivojlanish xususiyatlarini o'rganib, I.P.Pavlov hayvonlar evolyutsiyasi jarayonida tug'ma va orttirilgan reaktsiyalar nisbati tabiiy ravishda o'zgaradi: umurtqasizlar va quyi hayvonlarning xatti-harakatlarida, tug'ma faoliyat shakllarida o'zgaradi degan xulosaga keldi. orttirilganlardan ustun keladi va rivojlangan hayvonlarda ular doimiy ravishda rivojlanib, murakkablashib, takomillashib borayotgan individual ravishda orttirilgan xatti-harakatlar shakllariga ustunlik qila boshlaydilar. Bundan kelib chiqqan holda, I.P.Pavlov yuqori nerv faoliyati va quyi asab faoliyati tushunchalarining bo'linishini kiritadi. Oliy asabiy faoliyatni u miyaning etakchi qismlarining (odamlar va hayvonlarda - katta yarim sharlar) shartli refleksli faoliyati sifatida belgilagan, bu butun organizmning tashqi dunyo bilan adekvat va eng mukammal aloqalarini ta'minlaydi, ya'ni. xulq-atvor. Pastki asabiy faoliyatni u miya va orqa miya pastki qismlarining faoliyati sifatida belgilaydi, ular tana tizimlarining faoliyatini bir-biri bilan boshqaradi.
Bundan tashqari, Pavlov "aqliy faoliyat" tushunchasini ham kiritdi - bu sifat jihatidan yangi, shartli refleksli xatti-harakatlardan yuqori, insonga xos bo'lgan yuqori asabiy faoliyat darajasi. Insonning aqliy faoliyati nafaqat atrofdagi dunyoning yanada murakkab neyron modellarini qurishdan, balki yangi ma'lumotlarni ishlab chiqarishdan ham iborat. Inson ruhiy dunyosining ko'pgina ko'rinishlari tashqi olamning bevosita qo'zg'atuvchilaridan ajralgan va haqiqiy ob'ektiv sabablarga ega bo'lmagandek ko'rinishiga qaramay, dastlabki, qo'zg'atuvchi omillar mutlaqo deterministik hodisa va ob'ektlar ekanligiga shubha yo'q. Bu fikr birinchi marta I.M.Sechenov tomonidan “Insonning ongli va ongsiz faoliyatining kelib chiqish yoʻli bilan sodir boʻladigan barcha harakatlari refleksdir” tezisi shaklida ifodalangan.
Subyektivlik ular individual organizmning mulki bo'lib, periferik nerv uchlari va nerv markazlari bilan ma'lum bir individual miya tashqarisida mavjud bo'lolmasligi va bizni o'rab turgan real dunyoning mutlaqo aniq ko'zgu nusxasi emasligidadir.
Miya faoliyatidagi eng oddiy aqliy element bu sezgidir. U qo`zg`alish naqshining fazoviy-vaqtincha taqsimlanishi natijasida vujudga keladi va bir tomondan psixikamizni tashqi ta`sirlar bilan bog`lovchi elementar harakat vazifasini o`tasa, ikkinchi tomondan murakkab psixik jarayonlarning elementi hisoblanadi. Sensatsiya - ongli qabul qilish, ya'ni u ong va o'z-o'zini anglashning ma'lum bir elementini o'z ichiga oladi.
Odamlar va hayvonlarni o'rab turgan voqelikni idrok etishda yetakchi rol hissiy tizimlarga tegishli. I.P.Pavlov tomonidan taklif qilingan taʼrifga koʻra, sezgi sistema nerv sistemasining bir qismi boʻlib, u idrok etuvchi elementlardan – tashqi yoki ichki muhitdan qoʻzgʻatuvchilarni qabul qiluvchi sezgi retseptorlari, retseptorlardan miyaga axborot uzatuvchi nerv yoʻllari va shulardan iborat. miyaning ushbu ma'lumotlarni qayta ishlaydigan va tahlil qiladigan qismlari. Sensor signallarning uzatilishi ularning ko'p o'zgarishi bilan birga keladi va yuqori tahlil va sintez (tasvirni aniqlash) bilan tugaydi, shundan so'ng tananing javobi shakllanadi.
Psixikaning mohiyatiga birinchi murojaatlar qadimgi yunon va rim olimlarida uchraydi. Psixios - ruhiy so'zining o'zi yunoncha ildizlarga ega.
Jahon ilm-fanida nevrologiya deb ataladigan butun bir tadqiqot sohasi shakllangan. Bu miyaning yuqori funktsiyalarini tushunish uchun oziqlantiruvchi manbadir. Darvoqe, adabiyotimizdagi “yuqori asabiy faoliyat” atamasi ingliz adabiyotidagi “kognitiv nevrologiya” atamasiga eng mos keladi.
Biroq, keling, bugungi kunga qaytaylik. Oliy nerv faoliyati fiziologiyasining rivojlanishiga qaysi kashfiyotlar eng katta ta'sir ko'rsatdi?
Birinchi navbatda, qo'zg'alishning asosini tashkil etuvchi fizik-kimyoviy jarayonlar va uning nerv tolalari bo'ylab o'tishi, shuningdek, neyronlardagi inhibisyon jarayoni haqida to'liq tushunchani qo'yish mumkin. Ushbu sohadagi tadqiqotlarni rivojlantirish uchun ingliz fiziologlari A. Xodgkin, A. Xaksli va J. Ekkls (1963) uchun Nobel mukofoti.
Yana bir muhim kashfiyot sinaptik o'tkazuvchanlik jarayonlarini o'rganish edi, ya'ni. neyrondan neyronlarga yoki tanadagi boshqa hujayralarga signallarni uzatish. Hozirgi vaqtda o'rganishning asosi (I.P.Pavlovning fikricha, vaqtinchalik aloqani yopish), xotira, ruhiy kasalliklar va yuqori asabiy faoliyat bilan bog'liq boshqa ko'plab jarayonlar sinaptik jarayonlar ekanligiga to'liq ishonch mavjud. O'rganishning biologik modellari - mollyuskalar, hasharotlar va boshqa umurtqasiz hayvonlarning oddiy asab tizimlari, shuningdek miyaning hayotiy bo'limlari (yangi tug'ilgan sichqonlar, kalamushlar, gvineya cho'chqalari), potentsial (mono- va geterosinaptik) bo'yicha tadqiqotlarda yutuqlarga erishildi. va boshqa bir qator. Bunday tadqiqotlarning mafkurasi I.P.ning fundamental g'oyasiga asoslanadi. Pavlova - ikki qo'zg'atuvchining takroriy birikmasi ularni bog'laydigan asab tizimidagi yo'lning yonishiga olib keladi. 50-yillarda bu fikr amerikalik nazariyotchi D. Xebb tomonidan neyron uchun qayta ishlab chiqilgan va Hebb sinapsi deb nomlangan. Neyrogenetika sohasida ishlaydi. Sinaptik faollashuv jarayonida ma'lum hujayra turlarida erta genlarning ifodalanishi sodir bo'lishini tushunib, tegishli promotorlar orqali kech genlarning ishini yoqadi, postsinaptik membranaga o'rnatilgan oqsil sintezi sodir bo'ladi. Postsinaptik neyrondan axborot signali (masalan, azot oksidi yoki araxidon kislotasi molekulalari) presinaptik neyronga o'tishi mumkin. Bugungi kashfiyotlar, aftidan, sinaptik plastika jarayonlarini tushunishning boshlanishi. Bu oliy nerv faoliyati fiziologiyasi sohasidagi zamonaviy ilmiy bilimlarning o'sishining shartsiz nuqtasidir.
XX asr boshlarida. I.P. Pavlov miya faoliyatining oliy (aqliy) shakllarini o'rganishni oliy nerv faoliyati fiziologiyasining predmeti sifatida belgiladi. Ushbu faoliyatning hujayrasi sifatida shartli refleks ajratilgan - u butunni aks ettiradi . Ushbu mavzu bo'yicha fikr yuritar ekan, L.G. Voronin oliy nerv faoliyatining filogenetik darajalarini ajratishni taklif qildi: oldindan shartli refleks (yig'inish refleksi va asab tizimining qo'zg'aluvchanligidagi o'zgarishlarning boshqa shakllari), beqaror shartli refleks (dumaloq qurtlardan boshlanadi), doimiy shartli refleks. Shartli refleks faolligi - masalan, zanjirli shartli reflekslar, ko'chirish, n-tartibdagi reflekslar va boshqalar; nihoyat, oliy sutemizuvchilar, birinchi navbatda, odamlar miyasining mavhum-mantiqiy funksiyalarini belgilovchi mavhum-mantiqiy shartli bog'lanishlar. Shunday qilib, psixogenez hatto juda oddiy asab tizimiga ega hayvonlarda ham paydo bo'ladi. L.V. Krushinskiy shartli refleks emas, balki oliy nerv faoliyatining yana bir turini - muallifning fikriga ko'ra, aqlning biologik asoschisi bo'lgan ratsional faoliyatni ajratib ko'rsatdi. Yuqori asabiy faoliyatning bu shakli faqat yuqori sutemizuvchilarda va qushlarning ayrim oilalarida mavjud. Agar odam haqida gapiradigan bo'lsak, uning miyasi biologik evolyutsiya mahsuli sifatida uni bir qator boshqa sutemizuvchilardan keskin ajratib turadigan xususiyatlarga ega. Keling, asosiylarini sanab o'tamiz.
Miyaning hajmini oshirish (sefalizatsiya indeksiga ko'ra). Miya yarim
korteksining maydoni, ayniqsa, assotsiativ hududlarning ulkan o'sishi tufayli sezilarli darajada oshadi. Yarim sharlarning aniq assimetriyasi. Har bir yarim shar o'z dunyosini yaratadi va ehtimol o'z ongiga ega. Bu, ayniqsa, miya shikastlanishi klinikasida yaqqol namoyon bo'ladi. Tuyg'ular motivatsiya tizimiga aylandi, bu ma'noda biologik mustahkamlash o'rnini bosdi. Bularning barchasi miya tuzilmalarining limbik tizimining rivojlanishi bilan bog'liq. Juda uzoq bolalik. Eslatib o'tamiz, bola neyronlarning to'liq to'plami bilan tug'iladi, ammo uning miyasining og'irligi kattalar miyasining og'irligining atigi 1/4 qismini tashkil qiladi. Miyaning og'irligi oshishi neyronlar orasidagi aloqalarning shakllanishi tufayli yuzaga keladi. Aynan shu davrda madaniyatli shaxs shakllanadi. Ruhiy funktsiyalarning ekstrakortikal lokalizatsiyasi. Bu shuni anglatadiki, biz noosfera (bilim) davriga kirdik, bu haqda V.I. Vernadskiy. Buning asosi ikkinchi signal tizimining asosini tashkil etuvchi til funktsiyasining ekstrakortikal (Vygotskiyga ko'ra) tuzilishidir. Aynan shu xususiyat tufayli bizning tsivilizatsiyamiz bilimlarni to'playdi. Ikkinchi signal tizimining o'ziga xos xususiyatlari tufayli odam doimiy ravishda ko'proq va ko'proq yangi axborot texnologiyalarini ixtiro qiladi - yozish ixtirosidan boshlab va bizning davrimizda Butunjahon Internet tarmog'ini (Internet) yaratish bilan yakunlanadi. Bularning barchasi Yerning tabiiy evolyutsiyasi geokimyoviy evolyutsiyadan boshlab uzoq biologik evolyutsiyadan o'tganligini ko'rsatishi mumkin, buning natijasida yuqori asabiy faoliyat (psixika) paydo bo'lgan, lekin insonning paydo bo'lishi bilan Yer evolyutsiyasi. yangi bosqichga - noogenez fazasiga kirdi. Va bularning barchasi yuqori asabiy faoliyat fiziologiyasini o'rganish mavzusidir!

Hozirgi vaqtda oliy nerv faoliyati fiziologiyasi xulq-atvor va psixikaning miya mexanizmlari haqidagi fan sifatida aniqlangan.

So'nggi o'n yilliklarning muhim yutuqlari orasida asab tizimi faoliyatida ishtirok etadigan bir qator biologik faol moddalar (gormonlar, neyropeptidlar, mediatorlar) sintezi uchun mas'ul bo'lgan genom lokuslarini aniqlash kiradi. Nerv to'qimalarining alohida elementlarini farqlashning genetik jihatlarini o'rganish juda muhimdir. Endi neyronlar genetik jihatdan juda faol hujayralar ekanligi aniq: masalan, umurtqasiz hayvonlarning ham, yuqori sut emizuvchilarning ham asab tizimida neyronlarning poliploidiyasi ma'lum.
Oliy nerv faoliyati fiziologiyasi sohasidagi bilimlarni to'plashga katta ta'sir ko'rsatadigan navbatdagi muammo – bu yuqori nerv faoliyati jarayonlarining ontogenezidir. Etologlarning nasl va nestlar ustida olib borgan ishlaridan ma'lum bo'ldiki, turlarga xos xatti-harakatlarning shakllanishi (masalan, qo'shiq aytish, onaga ergashish, jinsiy sherik tanlash va boshqalar) faqat sezgir davrlarda sodir bo'ladi. rivojlanish. K. Lorentz bu hodisani imprinting (imprinting) deb atagan. Endi ma'lum bo'lishicha, bu asab tuzilmalari shakllanishining biologik printsipi - ontogenezning ma'lum davrlarida (prenatal va postnatal) ular ta'siri ostida shakllanadi.
tashqi (va ehtimol ichki) signallar. Bu oliy sutemizuvchilar, jumladan, odamlar uchun ham amal qiladi. Misol uchun, yangi tug'ilgan chaqaloq kattalar miyasining 1/4 qismi og'irligi bilan tug'iladi, ammo neyronlarning to'liq to'plami bilan tug'iladi. Keyin balog'at yoshiga qadar taxminan yigirma yil davom etadigan uzoq sayohat boshlanadi, bu davrda keyingi hayot uchun zarur bo'lgan bilimlar olinadi. Bu jarayonning markazida o'rganish yotadi yoki uni ko'pincha erta ta'lim deb atashadi. Masalan, insonda ob'ektni ko'rish uning hayotining 15 yiligacha shakllanadi. Ma'lum bo'lishicha, agar bu davrda odamning ko'rish qobiliyati katarakta tufayli buzilgan bo'lsa, keyinroq yoshda ko'rish tiklanganidan keyin ob'ektni ko'rish endi shakllanmaydi. Nutq 4 yoshgacha bo'lgan davrda shakllanadi. Nutq amaliyotining etishmasligi, masalan, kar bolalarda, "Mowgli effekti" ga olib keladi.
Bunday misollarni ko‘p keltirish mumkin. Bu nafaqat tibbiyotda, balki pedagogikada va hatto sotsiologiyada ham amaliy prognozlarga ega bo'lgan yuqori asabiy faoliyat fiziologiyasining juda muhim sohasi. Hozirgi kunda barchaga ma'lumki, xulq-atvorning ijtimoiy shakllari, masalan, maymunlarda, bola rivojlanishining dastlabki davrida ham shakllangan. Biz X. Xarlouning bolalarni to'ldirilgan hayvonlarda tarbiyalash bo'yicha taniqli asarlarini keltirishimiz mumkin, bu esa kattalarga aylangan urg'ochi ayollarda onalik xatti-harakatlarining qaytarilmas buzilishiga olib keldi: ular o'z bolalariga jonsiz narsalar sifatida munosabatda bo'lishdi, bu esa ko'pincha chaqaloqning o'limiga olib keldi. .
Miyaning alohida tuzilmalari va tizimlarining funktsiyalarini o'rganishda ulkan yutuqlarga erishildi. Bu, birinchi navbatda, tadqiqot usullarining rivojlanishi bilan bog'liq. Bu vaqt ichida xulq-atvor texnikasi takomillashtirildi, instrumental usullarning ulkan arsenali paydo bo'ldi (elektrofizyologik usullarning ko'plab modifikatsiyalari - mikroelektroddan klinikaga qadar, shuningdek, tomografiklarning butun to'plami). Eksperimental morfologiya sohasida neyronlar uchun juda ko'p intravital bo'yoqlar, neyrotransmitter retseptorlarini aniqlash uchun monoklonal antikorlardan foydalanish usullari va boshqalar paydo bo'ldi.
Uyqu fiziologiyasi sohasida sezilarli yutuqlarga erishildi. G. Magun, D. Moruzzi (1949) va boshqalarning klassik tadqiqotlari nihoyat uyqu fiziologiyasi muammosini miya poyasining retikulyar tuzilmalari foydasiga hal qildi.
Limbik tizimni o'rganish yuqori asabiy faoliyat fiziologiyasining asosiy muammolari, masalan, motivatsiya, his-tuyg'ular, kuchaytirish kabi muammolarga asoslanadi. Bularning barchasi hayvonlarning ham, odamlarning ham instinktiv (shartsiz refleks), ham shartli refleks xatti-harakatlarining shakllanishi bilan bevosita bog'liq. Mavsumiy xatti-harakatlar, reproduktiv xulq-atvor va boshqa ko'plab xatti-harakatlarning asosidagi neyroendokrin tartibga solishning barcha mexanizmlari limbik tizim tuzilmalari fiziologiyasi bilan uzviy bog'liqligi aniq.
I.P tomonidan ishlab chiqilgan yuqori asabiy faoliyat fiziologiyasi. Pavlov, ikkinchi signal tizimining fiziologiyasiga ishora qiladi. Endi bu funktsiyaning asosi miya yarim sharlarining assimetriyasi ekanligi aniq. Bu to'g'ridan-to'g'ri o'ng qo'llarda (P. Broca, K. Wernicke) chap yarim sharda nutqning motor va hissiy markazlarining o'tgan asrdagi kashfiyotlari bilan ko'rsatilgan. Hymenoptera, kitsimonlar va boshqa hayvonlarning tillari juda rivojlangan. Shimpanzelarga kar va soqovlar tilini yoki signal berishning boshqa usullarini o'rgatish mumkin. Ammo bu tillarning barchasini inson tili bilan taqqoslab bo'lmaydi. Ehtimol, bu faqat odamlarning N.Chomskiyga ko'ra "tug'ma grammatika" ga ega bo'lishi bilan
bog'liq, ya'ni tilni o'zlashtirishning tug'ma qobiliyati.
Tilning eng muhim xususiyatlarini sanab o'tish kerak. Avvalo, bu atrofdagi dunyoni ikki baravar oshirish imkoniyati - chap yarim sharning mantiqiy nusxasini, o'ng esa - majoziy. Tilning ikkinchi xususiyati nafaqat hozirgi, balki tarixiy xotirani ham egallashdir. Aynan shu tufayli bizning tsivilizatsiyamiz paydo bo'ldi, u bilimlarni jadal to'plashda davom etmoqda. Shuni ta'kidlash kerakki, tilning paydo bo'lishi Yerning tabiiy tarixida noyob hodisa.
Neyrologiya hozirda boshqalar qatorida ong muammosini hal qilish mumkin bo'lgan darajaga yetdi. Shu bilan birga, hozirgi vaqtda ushbu funksiyaning biologik prekursorlari mavjudligini aytish mumkin emas. Masalan, P.V. Simonov shunday deb hisoblaydi: "... ong so'zlar, matematik belgilar va umumlashtiruvchi tasvirlar yordamida bilim sifatida belgilanadi. san'at asarlari o'tkazilishi, jamiyatning boshqa a'zolarining mulkiga aylanishi mumkin. Ong - bu kimdir bilan birga bilish (hamdardlik, empatiya, hamkorlik va boshqalar bilan solishtiring). Amalga oshirish - bu muloqot qilish, o'z bilimlarini boshqa avlodlarga, shu jumladan madaniy yodgorliklar shaklida boshqa avlodlarga etkazish uchun potentsial imkoniyatga ega bo'lishni anglatadi ... ". Boshqacha aytganda, faqat odamda ong mavjud. Biroq, bu juda murakkab. semantik tahlil ong ishtirokisiz amalga oshishi mumkin. Masalan, "ko'r-ko'r" bemorlarning fenomeni. Bular ko'rishning kortikal proektsiyasi sohasida keng miya jarohati olgan odamlardir. Ularning o'zlari o'zlarini "ko'r" deb ta'riflaydilar, lekin ular chizilgan rasmdan nusxa ko'chirishga qodir, lekin "nima chizilgan?" Tushunmaydilar. A.M kontseptsiyasiga ko'ra. Ivanitskiyning fikriga ko'ra, hissiyotning aqliy hodisa sifatida namoyon bo'lishi uchun xotira izlari bilan hissiy ma'lumotlarni sintez qilish kerak. Xotira izlarining faollashishi shartli refleks mexanizmi orqali sodir bo'ladi. Sensor va sezgir bo'lmagan ma'lumotlarni taqqoslash hissiyotlar va motivatsiyalarning subkortikal markazlaridan, shuningdek korteksning boshqa qismlaridan, shu jumladan assotsiativ zonalardan ushbu analizatorning birlamchi proektsiyasi hududiga qo'zg'alishning qaytish mexanizmi bilan ta'minlanadi. . "Ko'r-ko'rona" bo'lsa, birlamchi proyeksiya zonasi yo'qligi sababli, bunday qoplama mumkin emas va ingl.
tasvir paydo bo'lmaydi. Ong va boshqa ruhiy hodisalar eng ko'p yuqori daraja miya faoliyati, ammo biologlar miyadagi neyrobiologik jarayonlarning natijasi ekanligiga shubha qilmasliklari kerak. Muammo bu holatlarda miyaning qanday ishlashini batafsil tushuntirishdir. Ong muammosini hal qilish eng ko'p bo'ladi deb taxmin qilish mumkin.

Yuqori asabiy faoliyat deganda miya yarim korteksining va unga eng yaqin bo'lgan subkortikal tuzilmalarning faoliyati tushuniladi, ular o'zgaruvchan atrof-muhit sharoitlariga individual moslashishni ta'minlaydigan murakkab xulq-atvor reaktsiyalarini amalga oshiradilar. Miyaning yuqori qismlari faoliyatining refleksli tabiati haqidagi g'oyani I.M. Sechenov. I.P. Pavlov miyaning yuqori qismlarining funksiyalarini ob'ektiv baholash usulini ishlab chiqdi - shartli refleks usuli.