Олий ва ўрта

10-МАВЗУ: СУЗИШДА СТАРТДАН ЧИҚИШ ВА БУРИЛИШЛАРНИ ЎРГАТИШ.

Режа
1. Сувга кириш ва сирғаниш.

2. Сув ичида старт олиш.

3. Бурилиш техникаси.

4. Кўкракда крол усулида сузишда бурилиш.

5. Чалқанча крол усулида сузишдаги бурилиш.

Старт олиш умуман сузиш мусобақаларида катта аҳамиятга эга. Бунинг учун амалда 0,5 секунддан 1,0 секундгача вақт кетади. Спортчиларнинг муваффақияти кўп жиҳатдан спортни тўғри олишга боғлиқ. Техника жиҳатидан туғри бажарилган старт сузувчига ўз гавдасини қулай ҳолатда сақлаш ва масофа бошида зарур бўлган тезликда еришишга имкон беради.

Одатда стартнинг икки туридан фойдаланилади.
1.Супача тумбочка дан старт олиш. Бу сузишнинг ҳамма усулларида қулланилади.
2.Сувда туриб, бассейн деворидан депсиниб, старт олиш. Бу аксарият чалқанча ётиб сузишда қўлланилади.
Старт олиш техникасини яхши тушуниш ва эгаллаш учун уни шартли равишда алоҳида элементларга бўлиб ўрганиш зарур. Масалан, дастлабки ҳолат, тайёрланиш ҳаракати ва депсиниш, ҳавода учиш, сувга кириш ва сувда сирғаниш, сув юзига қалқиб чиқиш ҳамда сузишга ўтиш. Энди уларга алоҳида-алоҳида тўхтаб утамиз.
Супачадан сакраб старт олиш. Дастлабки холат етарли даражада қулай ва тез сакраш учун зарур булган вазиятни эгаллашдан иборат. Бу қуйидагиларга боғлиқ: оёқ буғимларидан букилиш даражасига, гавданинг эгилиши ва қуллар ҳолатининг тафовутига: орқага, ёнга ёки олдга-пастга узатиш.
Одатда, дастлабки ҳолат кўпроқспортчиларнинг ўзига хос хусусиятларига боғлиқ. Энг қулай бу томонларнинг бир-биридан 15-20 см оралиқда параллел жойлашиши ва панжалар билан супачанинг олдинги четидан қисиб туришдир. Оёқлар тизза буғимидан тахминан 130-160 бурчак хосил букилади.
Сон билан тананинг олдинги юзаси оралиғидаги бурчак 40-60 га етгунча гавда олдинга эгилади букилади, қуллар орқага-ёнга йуналитирилади-да, кафт орқага-юқорига қаратилган булади. Сузувчининг оғирлик маркази старт олиш супачасининг олдинги четига тугри келиши керак. Шунда команда қилар экан сув сатхи билан гавдадан узунасига ўтказилган уқ оралиғидаги бурчак.
Сузувчининг бундай парвоз қилишида учиш эгрилиги энг кам булиб, у ҳавода учиш ҳаракатининг умумий тезлигини оширади, сувга ботганда эса гавда ҳаракат тезлигининг ошишига кумаклашади. Учиш пайтида гавда қуйидаги ҳолатни эгаллайди: оёқлар ростланган, қуллар олдинга чузилган ва техминан елка кенглигида тутилган, кафт пастга қараган, бош икки қул орасига жойлашган булади.
Гавданинг бу холати сувга ботгунча сакланади. Сузувчи учиш пайтида ҳавода тахминан 20 ли ёй ясаб, секин аста боши билан шунғиш ҳолатига утади. Ҳавода учиш жуда муҳим босқичлардан бири. Уни шундай бажариш керакки, бунда сузувчи сувга кирар экан, гавдасининг туғри ҳолати сақлансин ва юқоридан тушган оғирлик кучининг таьсири остида гавда қулаб тушмасин, аксинча, бошланғич ҳаракат тезлигини етарли даражада сақласин.
Учишнинг уртача узунлиги старт олиш супачасига қул панжалари бармоқлар текка жойигача ҳисобланиб, эркакланиб, эркакларда 3,5-4,0 метр, аёлларда 3,0-3,5 метр атрофида бўлиши керак. Сузишнинг ҳамма усулларидан депсингандан кейинги учиш нафас олиб, уни чиқармаган холда бажарилади. Нафас сув юзига чиқиш олдида чиқарилади.