Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Чарли Ли
томонидан ихтиро қилинган лайткоин 
энг 
муваффақиятлиларидан 
бири 
сифатида 
танилган. 
Лайткоин 
муваффақиятининг сири майнерлар томонидан транзаксияларни биткоинга 
киритиш учун фойдаланиладиган хеширлаш жараёнининг бошқароқ амалга 
оширилишдан иборат. Бундан ташқари, Ли тизими майнерлар орасидаги 
рақобатни кўриб чиқади, лекин унинг алгоритм сифатида маълум бўлган 
хешлаштириш усули майнерларга биткоин билан таққослаганда, хешинг 
мақсадларига эришишни бироз енгиллаштиради.Лайткоиннинг асосий 
камчлиги - агар тармоқда бир вақтнинг ўзида етарли сондаги майнерлар 
бўлсмаса, «
51%ҳужум
» рискиортиши мумкин. Айрим мутахассисларни эса 
бу алгоритм асосидаги валюта майнинги камроқ ҳимоя қилинганлиги, 

---

150 
«
ишнинг исботлари
» унчалик ишончли эмаслиги ва назарий жиҳатдан бу 
блокчейнга нотўғри тасдиқланган сохта транзаксиялар кириши эҳтимолига 
йўл қўйиши имкониятлари мавжудлиги хавотирга солади. Бироқ ҳозирги 
пайтгача лайткоин йирик омадсизликлардан қочиб қолишга эришган. Вақт 
ўтиши билан у экологик жиҳатдан ҳавфсизроқ бўлиши ва биткоиннинг 
демократик рақобатчисига айланиши мумкин.Алгоритм асосидаги майнинг 
бу – «
51% ҳужум
»нинг олдини олиш ва биткоин майнингини 
номарказлаштириш учун ягона ечим эмас. Айрим муқобил криптовалюталар, 
жумладан, нехткоин ва пиркоинлар ресурслар сиғими ва ҳаражатлар катта 
бўлишини талаб қиладиган «
иш исботлари – Прооф оф Wорк - 
ПоW
»нинг 
ўрнига «
улуш исботи – Прооф оф Стеак - 
ПоС
»дан фойдаланадилар. 
Шундай қилиб, майнернинг автоматлаштирилган тарзда мукофот олишга 
имконияти ордади. Агар «
улуш исботи
»га тўлиқ асосланадиган нехткоин 
ҳақида гапирадиган бўлсак, у ерда тангалар топилмайди, балки комиссиялар 
туфайликриптовалюталар «
ишлаб олинади
». Нехткоин иқтисодиётидаҳар 
кунги транзаксияларда фойдаланиладиган киптотангалар сони чегараланади. 
Улар охирги блокни чиқарган тугунга ўтказиладиган транзаксияларни амалга 
ошириш учун комиссион тўловлар ҳосил қиладилар. Биткоин билан боғлиқ 
бўлган ҳолатдаги каби, транзаксиялар блокини «
муҳрлаш
» учун тўғри хеш 
тасодифий танлов асосида аниқланади, бироқ биткоиндан фарқли равишда бу 
лотореяни ютиб олиш имкони ҳисоблаш ресурсига эмас, балки 
ҳисобрақамидаги тасдиқланган криптотангалар сонига боғлиқ бўлади. Ғоя
шундан иборатки, бу экологик жиҳатдан ҳавфсиз ва иқтисодий жиҳатдан 
ҳаражатли ҳисоблаш ресурсини оширишга ўлган стимулларни йўққа 
чиқаради.