Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Линух
операцион тизимини (
ҳеч кимга тегишли эмас, лекин ҳозирда дунёда 
энг яхши операцион тизим ҳисобланади
), «
Википедия
» ни (
Wикимедиа 
Фоундатион
га тегишли) ва 
Фирефох
wеб-браузерини (
Мозилла 
Фоундатион
га тегишли
) келтириш мумкин. Бир рангдаги ишлаб чиқариш 
шунингдек, қатнашчилар ниманидир жамоавий равишда ишлаб чиқариши 
учун ижтимоий ўзаро алоқа қиладиган, лекин уларнинг меҳнат натижаси 
жамоат корхонасига тегишли бўлмаган хусусий сектордаги фаолиятни ҳам 
тавсифлаши мумкин. Бир рангдаги ишлаб чиқариш бизнес-модел сифатида 
иккита сабабга кўра муҳимдир. Биринчидан, баъзида бир рангдаги 
қатнашчилар кўнгилли равишда товарлар ва ҳизматлар ишлаб чиқариш 
бўйича жамоавий фаолият билан шуғулланадилар, корпорация эса бу ишда 
куратор функсияларини бажаради ва тижорат фойдасини қўлгакиритади. 
Масалан, ўқувчилар 
Реддит 
мунозаралар платформаси контентини 
яратадилар, лекин унга эгалик қилма олмайдилар. 
Реддит 
–АҚШда трафик 
ҳажми бўйича ўнинчи ўринда турадиган wеб-сайт. Иккинчидан, бунда 
компанияларташқи меҳнат ресурсларининг кенг фондларига мурожаат 
қилади. ИБМ компанияси 
Линух
тарафдорига айланди ва 
Линух
ҳамжамиятига юзлаб миллион доллар турадиган дастурий таъминот ҳадя 
қилди. Натижада, ИБМ ўз тизимларини ишлаб чиқиш учун йилига 900 
миллион доллар тежаб қолди, ҳамда дастурий таъминот ва ҳизматлар кўп 
миллиардлик бизнесини йўлга қўйган платформа яратди.Блокчейн 
технологиясиқатнашчиларга ҳамжамиятга самарали ҳисса қўшиш учун 
расмий нуфуз тизими ишлаб чиқиш имконини беради. Одобсиз хулқ-атворга 
тўсқинлик қилиш учун қатнашчилардан умумий фондга кичик миқдорда 
кириш бадали талаб қилиниши мумкин. Бадал миқдори жамият фаолияти 
қўшилган ҳиссадан келиб чиқиб, ўсиши ёки камайиши мумкин. Корпоратив 

---

138 
ҳамжамиятларда қатнашчиларулар яратадиган қийматда иштирок этиши ва 
қўшган ҳиссаси учун тўлов олиши мумкин, смарт-шартномалар эса бунда 
транзаксия 
ҳаражатларини 
пасайтиради 
ва 
фирма 
чегараларини 
очади.Умуман олганда,биргаликда бир рангдаги ишлаб чиқариш ҳамжамият 
қиймат яратиш ва янги тармоқ моделлари марказидан ўрин топади. Аксарият 
тармоқларда инновация якуний маҳсулот яратиш учун мунтазам 
бирлашадиган интеллектуал мулк ва йирик мутахассислар фонди ҳамда 
корпоратив ва хусусий қатнашчилар тармоқларига тобора кўпроқ боғлиқ 
бўлмоқда. ИБМ 
Линух 
ни қўллаб-қувватлагани каби, фирмаларбиргаликда 
ёки жамоавий меҳнат билан қиймат яратиш учун очиқ бошланғич код ташкил 
қиладиган тармоқларга ҳам киришлари мумкин. 
Блокчейн технологияси фирма ичида ҳамда фирмалар ва турли ташқи 
қатнашчилар ўртасида ҳам тенг ҳуқуқли қўшма фаолиятни таъминлашга 
қодир. Бухгалтерия ҳисоби учун, исталган муҳитда рақамли ресурслардан 
фойдаланиш ва фаолият юритиш учун, булар валютами, ижтимоий 
муносабатларми ёки ташкилот бўлишидан қатъи назар, тўлиқ тақсимланган 
механизмни ишлатишга имкон беради.Бугунги кунда биргаликда ишлаш 
учун турли тижорат воситалари аста-секинлик билан ташкилот ичида 
бошқарув ва ахборот билан ишлаш моҳиятини анча ўзгартириб юборади.