Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

ГПС
ёки 
Глонасс
дан фойдаланиш 
имкониятлари, қишлоқ хўжалик жараёнларини рақамли усулда мониторинг 
қилиш ва баҳолаш, қишлоқ хўжалик маҳсулотларидаги касалликлар ва 
зараркунандаларга қарши курашни ташкил қилиш масалалари ҳам имконият 
даражасида кўриб чиқилган. Учувчисиз аппаратлар ёрдамида қишлоқ 
хўжалик экинларини масофавий усулда ташхис қилиш имкониялатлари ҳам 

---

445 
янги трендлар сифатида кўриб чиқилган. Мақола сўнгида юқорида 
айтилганлардан келиб чиққан ҳолда мамлакат қишлоқ хўжалиги 
самарадорлигини ошириш мақсадида агросаноатни рақамли трансформация 
қилишдаги энг биринчи навбатдаги масалалар аниқлаб чиқилган. Шу 
жумладан, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш, сақлаш, жойлаш, 
савдо тармоқларига еткасиб бериш, ўсимликларнинг холати ҳақидаги 
маълумотларни йиғиш ва уларни қайта ишлаш, ўсимликлар ривожланиши 
учун оптимал шароитлар яратиш учун хизмат қиладиган дастурий-техник 
воситалар, технологиялар ва универсал модуллар яратиш масалалари ҳам 
кўриб чиқилган.
Енди ақлли қишлоқ хўжалиги нима эканлигини тушунтириб ўтишимиз 
мумкин: Ақлли қишлоқ хўжалиги қандайдир турлардаги комплекс 
интеллектуал тизим (масалан, сунъий интеллект (
АИ
), виртуал воқеълик (
ВР
) 
ёки тўлдирилган реаллик (
АР
), 
ИоТ
–буюмлар интернети, нейрон тармоқлар 
ва бошқалар) бўлиб, у автоматлаштирилган режимда бирор бир худуднинг 
тупроғи холати, ер усти ва ости холати, сув ресурслари, ховонинг ҳолати 
каби маълумотларни автоматик равишда йиғади, таҳлил қилади, қайта 
ишлади, янгилайди, моделлаштиради ва булар асосида оптимал ечимлар 
топиб беради (буни адаптив-ландшафт ечимлар деб ҳам аталади). Бу оптимал 
ечимлар сирасига қишлоқ хўжалик экинларини жойлаштиришни, турли 
хилдаги ўсимликлар учун керакли бўлган майдонларни ажратишни, 
алмашлаб 
экишни 
тартибга 
солишни, 
экинларга 
ишлов 
бериш 
агротехнологияларини, ер майдонларини ва уларнинг холатини автоматик 
равишда баҳолашни, кадастр баҳолов ва мониторингни, қишлоқ хўжалик 
экинларининг холатини назорат қилишни ва баҳолашни, ер ресурсларидан 
фойдаланиш самарадорлинини аниқлашни, агротехнологияларнинг атроф 
муҳитга ва ишчи-хизматчиларга таъсирини киритиш мумкин. Қишлоқ 
хўжалигида рақамли технологиялардан фойдаланиш жараёнини қуйидаги 
соддалаштирилган чизма воситасида тасвирлашимиз мумкин:

---

446 
Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда, Ўзбекистон Республикасида ва жаҳон 
миқёсида рақамли иқтисодиётни ривожлантиришнинг уч асосий босқичини 
ажратиб кўрсатишимиз мумкин:
1.
Пилот технологиялар босқичи
– қишлоқ хўжалиида геопозицияланиш 
технологияларини тадбиқ эта бошлаш, қишлоқ хўжалик экин 
майдонларнинг мониторингини рақамли технологиялар воситасида кенг 
миқёсда йўлга қўйиш, қишлоқ хўжалик техникасининг холатини 
автоматлаштирилган усулларда кузатишни амалга ошириш; 

---

447 
2.
Агротехнология бозорининг тўйиниши
– ҳозирги даврда жаҳон миқёсида 
рақамли технологияларнинг ва бу соҳа бўйича тармоқ стандартларининг 
сони кўпайиб, критик ҳажмга етиб қолди. Қишлоқ хўжалик машина ва 
ускуналарининг барча йирик ишлаб чиқарувчилари ўз машина ва 
ускуналарининг ишлатилишини оптималлаштирадиган ечимлар ва 
дастурлар таклиф қила бошладилар. Экинлар ва ерларга аниқ ишлов 
бериш бўйича бир қанча ечимлар мавжуд. Мамлакатимиздаги қишлоқ 
хўжалиги бўйича мутахассислар ушбу барча техника ва технологояларни 
ўзлаштириб олишлари ва бу йўналишдаги бир қанча муҳим масалаларни 
ҳал қилишлари лозим, шу жумладан, геомаълумотларни ҳосилдорликни 
башоратлаш 
учун 
ишлатиш, 
қишлоқ 
ҳўжалиги 
ишларини 
оптималлаштириш, 
сув 
ва 
минерал 
ўғитлар 
таъминотини 
автоматлаштириш, қишлоқ ҳўгалик маҳсулотларини узоқ муддат 
бузилмасдан сақланишини йўлга қўйиш, логистикани бошқариш, 
маҳсулотлар еткасиб берадиган автотранспорт паркининг ишини бошқари 
ва бошқа кўпгина масалалар. Агротехнологияларнинг янги авлоди 
сифатида дунё юзини кўраётган блокчейн технологиялар ва буёмлар 
интернетини ҳам ривожлантириш қишлоқ хўжалигини модернизация 
қилишда катта аҳамиятга эга бўлиши мумкин; 
3.
Келажак агротехнологияларнинг энг асосий трендларидан бири 
– 
интеграциядир
. Чунки, қишлоқ хўжалигини рақамлаштириш йўналишида 
ягона стандартлар ва оригинал ечимлар таклиф қиладиган, рақамли 
агротехнологиялар соҳасидаги илмий ютуқларни бирлаштира оладиган, 
танлов масаласини ижобий ҳал қиладиган ва мавжуд рискларни 
камайтира оладиган компаниялар бу соҳада лидерлар бўлиб қолади. 
Инновацияларни ишлаб чиқаришга тадбиқ қилиш бўйича энг таниқли 
компаниялардан бири