Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Нецcапе Навигатор
ишлатилиб турилганида янги маҳсулот, 
Миcрософт
компанияси 
Интернет эхплорер
ни ишлаб чиқди – бу эса 
абсолют янгилик эмас, балки олдингисига қўшимча бўлган янги маҳсулот 
эди. 
Олдин мавжуд бўлган товар линиясини кенгайтириш
– Бунга мисол 
сифатида газеталарнинг интернет-версияларини ва интернетдаги банк 
хизматларини келтириш мумкин. 
Мавжуд бўлган товар ёки ҳизматларни мукаммаллаштириш
– 
масалан, 
Яҳоо
тизими олдин қидирув маълумотномаси бўлган эди, ҳозирда 
эса ҳизматлар порталига айланган. 
Олдингига нисбатан арзонроқ бўлган маҳсулотлар яратиш ва 
борларини имитация қилиш
– мисол сифатида кўплаб интернет-провайдерлар 
томонидан киритилган интернет тўловининг олдиндан белгиланган 
қийматини келтириш мумкин. 
Агарда катта ва муваффақиятли компанияларнинг тарихини ўрганиб 
чиқсак, уларнинг олдинлар стартаплар кўринишида бўлганлигини ва 

---

434 
ривожланишнинг барча босқичларини босиб ўтганликларини кўришимиз 
мумкин. Бу холатларни таҳлил қилсак, уларнинг бир қанча ўзига ҳос 
хусусиятларини билиб олишимиз мумкин. Информацион технология билан 
боғлиқ маҳсулотларга келсак, агар уларда патент бўлган тақдирда ҳам, 
исталган рақамли маҳсулотни бемалол нусхалаб олишимиз мумкин ва бунга 
қарши самарадор кураш усуллари хозирда мавжуд эмас. Шунга қарамай, агар 
қандайидр рақамли маҳсулот ёки янгилик ярацангиз, ўз савдо маркангизни 
регистрация қилиб олсангиз, фойдадан ҳоли бўлмайди - бу билан товар 
белгигизни нушалашдан ҳимоя қилиб олган бўласиз. Электрон бизнесда 
муваффақиятга эришган ва эришмаган компаниялар амалиётини таҳлил 
қилинганида уларнинг бошқарувида йўл қўйилган бир қанча холатларни 
билиб олиш мумкин бўлади: 
Електрон бизнесда узоқ муддат давомидаги муваффақиятни 
инновацион ечимлар, етарли миқдордаги инвестициялар ва компаниянинг 
узоқ муддат давомида ўз фаолиятини бир текис юрита олиши таъминлаб 
беради. Агарда компания қандайдир сабабларга кўра ўсиш учун имконият 
топа 
олмаса, 
ташқи 
муҳит 
ўзгаришларига 
дош 
бера 
олмай, 
муваффақияцизликка учрайди. 
Юқори рақобатли бозорга чиқилганида
мижозларни ушлаб туриш учун 
жуда кучли реклама компаниясини ташкил эта олмаслик ҳам компания 
ишининг орқага кетиши ва унинг ҳонавайрон бўлишига олиб келиши 
мумкин. 
Компания ишида стратегик ёндошувнинг йўқлиги
ҳам муваффақиятга 
эришишдаги катта тўсиқлардан бири бўлиши мумкин. 
Товар ва хизматларнинг сотув каналларини танлашда хатога
йўл 
қўйилганлиги ҳам муваффақияцизликка олиб келиши мумкин. Ўз табиати 
бўйича электрон платформаларда сотилишда муваффақиятни таъминлаб бера 
олмайдиган маҳсулотлар ва ҳизматлар билан электрон савдога чиқиш бунга 
бир 
мисол 
бўла 
олади.