Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

1.3. Рақамли иқтисодиётнинг ижобий ва салбий томонлари 
Мамлакатимизнинг кўпчилик ривожланган мамлакатлар каби, рақамли 
иқтисодиётни ривожлантириш йўлини танлаганлиги ахборот технологиялари 
соҳасида ва умуман, электрон ҳужжатлар айланмаси соҳасида янги 
йўналишлар очиб беради.
Жамиятнинг рақамли технологиялар томон бурилиши рўй беришига 
бутун жаҳон интернет тармоғининг сифати ошиши ҳамда алоқа 
тизимларининг ривожланиши сабабчи бўлди. Натижада катта ҳажмдаи 
маълумотлар алмашиниш ва уларни тўплаш имкони пайдо бўлди, бу эса, ўз 
навбатида, тўпланган ахборотни қайта ишлашга, башорат қилишга, 
асосланган қарорлар қабул қилишга ва хилма-хил усулларда фойда олишга 
имкон беради. Буларнинг барчаси учун эса мос келувчи инфратузилма, 
бошқача қилиб айтганда, глобал ахборот платформалари экотизимини 
яратиш зарур бўлади.Бироқ бунда маълумотларни йўқотиш, бизнесни 
йўқотиш, иш ўринларининг қисқъариши, ҳавфсизликка путур етиши риски ва 
модернизация қилиш зарурати вужудга келади. Бу масалаларни тезда ҳал 
қилиш зарур, чунки бу борада кечиқиш жиддий рискларга олиб келиши 
мумкин. Ҳозирда рўй бераётган ўзгаришларда рақамли иқтисодиётнинг 
афсона ёки ҳақиқат эканлиги эмас, балки бу ўзгаришларнинг жамиятга 
қандай ҳизмат қилиши муҳим рол ўйнайди. Ҳозирги даврда биз 
технологиялар қандай қилиб оммавий ҳизмат кўрсатиш соҳасини тубдан 
ўзгартираётганини кўряпмиз. Воситачиларни олиб ташлайдиган, мижоз ва 
таъминотчи ўртасидаги алоқаларнинг тўғридан-тўғри амалга оширилишига 
олиб келадиган 
Uber
каби янги бизнес-моделлар пайдо бўлмоқда. Аввалроқ 
худди шунга ўхшаш ўзгаришлар молия сектори ва телекоммуникацияларда 
ҳам рўй берган эди. Саноатда ҳам бир қанча принципиал ўзгаришлар 

---

43 
кузатилмоқда, чунки рақамли корхона ва инсоннинг рақамли қиёфадоши – 
роботлар пайдо бўлиши бутун инсоният функционал моделини жиддий 
равишда ўзгартириб юбориши мумкин. Бу эса шуни кўрсатадики, ахборот 
технологиялари аста-секинлик билан одамларнинг ўрнини эгаллаб боради. 
Ҳудди мана шу ҳолат рақамли иқтисодиётнинг намоён бўлиши ҳисобланади. 
Тўғри, мамлакатимизда рақамли иқтисодиёт туфайли қандай кескин 
ўзгаришлар рўй бериши ҳозирча ҳеч кимга маълум эмас. Ҳозирги техник-
технологик қолоқлик шароитларида саноатнинг рақамли ўзгариши тез рўй 
беришига объектив ва субъектив сабабларга кўра, бир қанча шубҳа-гумонлар 
мавжуд. ларнинг ривожланишга ёрқин мисоллардан бири сифатида