Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

13.1. Рақамли электрон бизнесни ташкил қилиш бўйича мисоллар 
Рақамли электрон бизнесни ташкил қилиш бўйича қуйидаги бир қанча 
мисоллар келтириш мумкин: э
бай, Амазон, Гоогле, Фаcебоок, Яҳоо!, Яндех, 
Алибаба, Ёу Тубе, ВКонтакте, Скйпе
ва яна бошқа лойиҳалар. Электрон 
бизнес ташкил қилишни мақсад қилган экансиз, аввало ушбу компаниялар 
орасида қандай умумийлик борлигини билиб олишингиз керак бўлади. 
Электрон бизнес ташкил қилишнинг муваффақияти - энг биримчи қадам 
қандай бўлгани билан узвий боғлиқ бўлади. Энг аввало, шуни 
таъкидлашимиз зарурки, бундай компанияларни ташкил қилганлар 
математика, физика ва дастурлаш фанлари бўйича юқори малакали 
мутахассислар бўлганлар ва ўзларига шунчалик ишонганларки, иш 
жараёнида рўй берган қийинчиликлар ва бир қанча муваффақияцизликлар 
ҳам уларни бу ишдан чалғита олмаган. Ҳозирги даврда уларнинг номлари 
Ёу 
Тубе
(
Стив Чен, Чед Херли ва Джавед Карим
), 
Алибаба Гроуп
(
Джек Маа
), 
Гоогле
(
Ларри Педж ва Сергей Брин
), 
Яҳоо!
(
Джерри Янг ва Девид Фило
), 
Фаcебоок
(
Марк Цукерберг
), 
Амазон
(
ДЖерри Янг
), 
Wҳац Апп
(
Браян 
эктон ва Ян Коум
), 
Яндех
(
Аркадий Волож ва Илъя Сегалович
), 
ВКонтакте 
(
Павел Дуров
) барчага маълим ва машхурдир. Бизнеснинг кейинчалик 
ривожланиши унга 
Маргарет Уитман
(
Амазон
), 
Джон Донахъю
(
еБай
) ва 
э
рик Шмидтҳ
(
Гоогле
) каби бир қанча тадбиркор ва бошқарувчиларнинг 
жалб қилинишига олиб келган. Баъзи пайтларда қандайидр масала ва 
муаммоларни ҳал қилиш учун ишлатилган бир ғоя ёки ечим ҳам катта 

---

420 
бизнеснинг бошланиш нуқтаси бўлиб қолиши мумкин. Бунга мисол сифатида 
ЁуТубе 
ни келтиришимиз мумкин. Унинг асосчилари катта ҳажмли 
видеороликни ўз танишларига узатишда муаммоларга дуч келиб қолганлар ва 
бу муаммони ҳал қилиш учун дастур, интерфейс ва дизайн ташкил 
қилганлар. Бундай ишлар видео ишқобозлари учун жуда ҳам керакли 
эканлигини билиб қолганларидан сўнг эса, ғояларининг тадбиқи сифатида 
ЁуТубе
ижтимоий тармоғини яратганлар ва натижада бизнесда катта 
муваффақиятларга эришганлар. Бундай кўпчилик компанияларнинг бир неча 
бозор сегментларида бўлиши уларнинг хусусиятларидан биридир. Масалан, 
олдин э