Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

СПО
 
грантлар, венчур фондлар ўсиш даври даври чиқиш 
даври 
Сеед экиш Сеед ишга 
ИПО
 
тушируш
Зарарсиз ишлаш нуқтаси 
Ўлим майдони 
Вақт 
Зарар 
Бу ерда 
ИПО
– 
Инитиал Публиc Офферинг
– компаниянинг 
акцияларини бошланғич бозорда жойлаштириш, 
СПО
эса - 
Сеcондарй 
Публиc Офферинг - 
компаниянинг акцияларини иккиламчи бозорда 
жойлаштириш. Шундай қилиб, инновацион компанияларнинг ҳаётий цикли 
бир қанча даврлардан иборат бўлар экан, яъни, ўлим майдони, бошланғич 
ўсиш, кенгайиш, оралиқ давр, 
ИПО
ва 
СПО
лар. Ўлим майдони инновацион 

---

423 
компания ҳаётий циклининг энг мураккаб, бошланғч даври бўлиб, унда 
компания ишни йўлга қўйиш, маҳсулот ишлаб чиқариш, бозорни эгаллаш 
каби бир қанча ҳаражатлар қилиб, фойда ҳали олинмаган бўлади. Бунда 
лойиҳадан воз кечишга анча кеч бўлиб қолади, чунки лойиҳа учун жуда кўп 
молиявий маблағлар, вақт ва куч сарф қилинган бўлиб, муваффақиятга 
бўлган ишонч ҳали сўнмаган бўлади. Стартапларда кузатиладиган ўлим 
майдони унинг бошқа босқичларида ҳам юзбериши мумкин, шу жумладан, 
экиш (
сеед
) босқичида, ишга туширилиш (
стартуп
) босқичида, бошланғич 
ўсиш (
еарлй горwтҳ
) босқичида. Ўлим майдонининг пайдо бўлиш сабаби, 
тадбиркорлар ва инвесторларнинг кўпчилик холларда бизнесдан тезда фойда 
олишга бўлган интилишлари билан боғлиқ бўлади. Айниқса, мансулотнинг 
бошланғич прототипидан тижорий маҳсулотга ўтиш даврида ўлим 
майдонидан ўтиш муаммоси пайдо бўлади. Энг мураккаб ишлардан бири 10 
минг доллардан 50 минг долларгача бўлган пул айланмасига эришишдир - 
дейишади бу соҳа бўйича мутаҳассислар. Бизнесни ривожлантириш учун 
молиявий мабларлар жалб қилишнинг синовдан ўтган усулларидан фонд 
биржасига компания акцияларини чиқариш билан боғлиқ