Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Текин мобил алоқа фирибгарлиги 
Интернетдаги мобил телефонларда гаплашиши билан боғлиқ яна бир 
фирибгарликнинг номи текин мобил алоқа деб номланади ва бунда бир 
мартагина тўловқилиб, исталганча гаплашиш мумкин деган афсонага 
ишонтиришга харакат қилинади. Бунда фирибгарлар мобил телефонга 
қандайдир ўзгартириш киритиб, бу ўзгариш телефондан текин қунгироқ 
қилишга имкон беради деб ишонтиришга харакат қиладилар. Бунинг бир 
қанча усуллари таклиф этилади. Бундай ишни сизга номаълум бўлган бир 
“
доҳий
” инженер телефонга махфий кодларни ўрнатиш, унда махсус 
дастурий таъминотни ишга тушириш ёки мобил телефонга қўшимча чиплар 
ўрнатишлар сифатида таклиф қилади. Аммо агар сиз бунинг қандай 
қилинишини билмоқчи бўлсангиз, бу усулни билишингиз учун маълум 
миқдорда пул сўралади. Улар ўз таклифларини сизга мураккаб электрон 
схемалар, дастурлар ёки чипларнинг тузилиши кўринишида тақдим этадилар. 
Бу таклифлар билан танишиб чиққан малакали мутахассисларнинг фикрича, 
бундай ишларни қилиш мумкин эмас ва бундай таклифларнинг ижодкорлари 
интернетдаги пихини ёрган оддийгина фирибгарлардир.
 
Интернетда маҳсулот ва ҳизматлар сотиб олишдаги фирибгарликлар
 
Оддий магазинларда турли хил махсулотлар сотиб олишдаги сингари, 
интернет-магазинларда хам турли хилдаги фирибгарликлар ва алдовларга 
дуч келиш мумкин. Бунда алдов харидорга жуда катта фойда келтирувчи 
реклама таклифи сифатида бошланади. Бунда жуда сархил махсулот, жуда 
паст нарх, катта миқдордаги чегирма, қисқа вақт давом этадиган махсус 
таклиф орқали ишонувчан ва лақма харидорлар алданишлари мумкин. 
Сотувга қўйилган махсулот сохта, оригиналнинг нусхаси, брак махсулот 
бўлиши мумкин (
ёки умуман бўлмаслиги хам мумкин
). Баъзи вақтларда 
бундай фирибгарликлар билан интернетдаги ким-ошди савдолари ёки сохта 
магазинлар хам шугулланишлари мумкин. Бундай сохта таклифлар 

---

265 
форумларда ва интернетдаги электрон эълонлар доскаларида хам учраши 
мумкин. Қандай қилиб бундай фирибгарларни аниқлаш мумкин? Бунинг 
учун товар сотаётган сайтни яхшилаб ўрганиш, тегишли хужжатлар, контакт 
маълумотлар, бу сайт хақидаги тақризлар ва унда таклиф қилинаётган 
нархлар билан яхшилаб танишиш, жуда арзон нархларга ишонмаслик ва 
уларни бошқа сайтлардаги шунга ўхшаш маълумотлар билан солиштириш 
керак. Агар интернетдаги таклиф жуда хам фойдали бўлса, демак бу юз фоиз 
фирибгарларнинг иши дейиш мумкин. Фирибгарлар макрига учмаслик учун 
яхши текширилган хамда обрули интернет-магазин ва аукционлардан 
фойдаланиш тавсия этилади.