Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

Инвестициялар 
билан боғлиқ 
Интернет фирибгарлиги усулида Сизга фақат Интернет орқали амалга 
ошадиган ва тезлик билан бойиб кетишингизга олиб келувчи тадбирда 
иштирок этишингиз таклиф қилинади. Масалан, Сизга маълум бир 
миқдордаги маблағни бирор бир ажойиб лойихага инвестиция қилишингиз 
сўралади ва ойига катта миқдордаги фоиз тўлаш ваъдаси берилади. Сиз ўз 
пулингизни жўнатганингиздан сўнг маълум бир муддатда ойига фоизларни 
ваъда қилинган миқдорда олиб хам турасиз ва шунинг учун бунга 
бошқаларни хам жалб қила бошлайсиз. Аслида эса бу лойиха фиктив бўлиб, 
фоизлар хилма хил инсонларнинг пулини усталик билан бир бирига қайта 
жўнатиш комбинацияси орқали амалга оширилади. Лекин бир кунмас бир 
кун шундай ноқулай вақт келадики, Сизнинг пулингиз ҳам, фоизингиз ҳам 
изсиз ғойиб бўлади. Мисол сифатида 
Понци лойихаси
ни келтириш мумкин. 

---

247 
У ўз компаниясига инвестиция қилишни таклиф қилади ва бунга 
ишонганларга катта фоиз ваъда қилади. Инвесторларнинг пулларига эса 
мазза қилиб бой яшайди. Инвесторларнинг биридан олинган маблағнинг бир 
қисмини бошқасига жўнатиб, уларга берган ваъдасини бажариб тураверади. 
Инвесторлар кўплаб жалб қилинганда бу тадбир яхши ишлайди, лекин 
уларнинг сони жуда хам кўпайиб кетганда, уларга жўнатиш учун маблағ 
етмай қолади ва натижада лойиха хам барбод бўлади.
Интернет орқали хеч қаерда қайд қилинмаган акция ёки бошқа 
турдаги қимматли қоғозлар сотиб олиш хам фирибгарликларнинг бирор бир 
турига мансуб бўлиши эҳтимолдан холи эмас. Лекин бундай ишлар хам 
Интернет орқали амалга ошириладиган ажойиб бизнес деб тушунтирилиши 
мумкин. Кредитларни тозалаб бериш таклифлари, оффшор зоналарда банк 
операцияларини ўтказиб бериш каби қизиқарли таклифлар, электрон почта 
орқали Сиз катта миқдордаги пулни ютганлигингиз хақидаги хабарнома 
(«
Сиз фақатгина пулингизни сизга жўнатиш учунбизга 10 доллар 
жўнацангиз кифоя, катта миқдордаги ютуқ пулингизни оласиз» деган 
ажойиб таклиф бўлади
) каби таклифларнинг барчаси Сиздан маълум бир 
миқдорда пул маблағи ундириб олишга йўналтирилгандир. Бошқа турдаги 
фирибгарликларга ажойиб дори-дармонлар, озуқа моддалари, оздирадиган 
препаратлар, уй офисда бажариладиган ишлар таклифи кабиларни киритиш 
мумкин. Масалан, Сизга уйда ўтириб Интернет орқали бажариладиган иш 
таклиф қилинди, дейлик. Фирмага борганингизда, бу ишга мос компютер ва 
программавий таъминот сотиб олишингиз ёки фақатгина мана бу 
провайдерда ишлашингиз сўралиши мумкин. Демак, бундай фирибгарлар 
Сизга ўз махсулотини ёки хизматини ўтказмоқчи, деган хулоса чиқади 
албатта. Фош қилинган бир фирибгарликни тавсиф этамиз. Бир фирибгар 
ўзига 
интернет.cом
деган сервер очиб, уни компютер қурилмалари бўйича 
виртуал магазин деб атади ва ундаги товарларга жуда паст бахо белгилади. 
Қизиққан шахслар унга пул жўната бошладилар ва у уларга талабингиз 
бажарилади деб жавоб жўнатади. Маълум бир вақтдан сўнг қурилмалар ўз 

---

248 
вақтида олинмаганлиги сабабли, талабнома жўнатганлар талабларини рад 
қилиб, ўз пулларини қайтариб ола бошладилар. Фирибгар эса бу пулларнинг 
ўртача қиймати ўз банкида турган вақти учун фоиз олиб жуда яхши хаёт 
кечирган. Яна бир фирибгарлик