Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

2У
ёки 
2Тор
— тижорат асосида фаолият кўрсатадиган компания 
бўлиб, у 2008йилда замонавий таълим танқидчиси ва таниқли тадбиркор 
Джон Кацман 
томонидан ташкил қилинган. Ушбу компания бир неча йилга 
мўлжалланган тўлиқ он-лайн курслар яратиш бўйича етакчи Америка 
университетлари билан ҳамкорлик қилади. Компания томонидан интерактив 
қўлланмалар, планшет ва смартфонлар учун дастурлар, он-лайн маърузалар 
ва талаба ҳамда профессорларнинг мулоқотини амалга оширувчи 

---

194 
функционал қурилмалар ишлаб чиқарилмоқда. Ҳар бир курснинг 
платформасини ишлаб чиқиш учун 
2У 
(ёки
2Тор
) компанияси турли хил 
венчур фондлер томонидан ажратилган 10 миллион доллар атрофидаги 
маблағ сарф қилмоқда. Бу лойиҳанинг бошланғч босқичидагина таҳминан 
100 миллион доллар маблағ сарф қилинган. Таълим технологиясининг ушбу 
бўлим сарлавҳасида келтирилган қолган тўртта асосий йўналишлари эса 
қуйида имконият даражасида тавсиф этилади. 
Таълимнинг шахсга йўналтирилганлиги 
Замонавий таълим жараёни рақамли технологиялардан фойдаланган 
ҳолда универсаллаштиришга интилиб, таълим беришда инсонларни бир-
бирларига максимал даражада ўхшаш қилиб моделлаштиради (
яъни, 
мосликни талаб қилади
). Хозирги замондаги мактаб ва университетлар ўз 
талаба-ўқувчиларини классик “
қора қутилар
” кўринишида тасаввур қилиб, 
уларнинг барчасига бир хил маълумот берадилар ва билим олувчиларнинг 
индивидуал ҳусусиятларини ҳисобга олмаган ҳолда улардан жавоб 
реакциясини кутадилар. Бундай ёндошув кўпчилик томонидан аллақачон воз 
кечилиши керак бўлган индустриал давр анахронизми сифатида тушунилади. 
Кимлардир бу муаммони ўқув жараёинига кўпроқ ўқитувчларни жалб қилган 
ҳолда ҳал қилишни таклиф қиладилар. Чунки бунда ҳар бир ўқувчига 
алоҳида диққат-еътибор қаратилиб, уларнинг талаб-истакларини ва 
қобилиятларини назарга олган ҳолда ўқув жараёнини оптимал равишда 
ташкил этиш мумкин. Лекин бу жуда ҳам қимматга тушадиган тадбир 
бўлгани учун, педагогика бўйича кўпчилик мутаҳассислар таълим жараёнига 
замонавий 
компъютерларнинг 
дастурий-техник 
воситаларини 
ва 
имкониятларини жалб қилиш яхши натижаларга олиб келиши мумкинлигини 
таъкидламоқдалар. Агарда шу йўлдан борилса, келажакда компъютерлар 
тегишли дастурий-техник таъминот ёрдамида ҳар бир ўқувчи ёки талабага 
унинг интеллектуал, эмоционал ва билим даражасига мувофиқ равишда 
индивидуал ўқув дастурларини тузиб бера олган бўлар эдилар. Мисол 
сифатида 2008 йилда тижорий кўринишда асос солинган ва
Кнеwтон
 — деб 

---

195 
номланган ўқув тизимини кўрсатишимиз мумкин. 
Кнеwтон
— он-лайн 
курслар яратувчиларига компания томонидан ишлаб чиқилган усуллардан 
фойдаланган ҳолда талабанинг конкрет предмет бўйича ўзлаштиришини 
таҳлил қилиш имконини беради. Ушбу йиғилган маълумотлар асосида 
Кнеwтон 
ҳар бир ўқувчи-талаба учун мос келадиган уникал (
ноёб
) дастур 
тузиб беради. Талаба билимининг бўш ва саёз жойлари нималарда 
эканлигини, қандай кўринишдаги ўқув материалларини у яхши 
ўзлаштиришини (
матнми, аудио ёки видеони
), энди у қайси мавзуга ўтгани 
маъқулроқлигини маҳсус дастурлар ёрдамида 
Кнеwтон 
аниқлаб бера олади. 
Ўқув адабиётларини тайёрлаб берадиган дунёдаги энг катта нашриётлардан 
бири 
Пеарсон 
математика бўйича он-лайн курслар яратиш учун 
Кнеwтон
дан 
фойдаланаётганлиги ҳам унинг тўғри йўлданкетаётганлигини кўрсатади. 
Нашриётнинг мақсади – қўлланмани ўқиш билан бир вақтда талабанинг 
муваффақиятларига мос равишда қайтадан ташкиллана оладиган интерактив 
электрон ўқув қўлланмаларни яратиш ва уларни сотишни йўлга қўйишдир. 
Кнеwтон 
компанияси ўз ишларини давом эттириш ва кенгайтириш учун 
Питер Тил 
ва 
Рид Хоффман 
каби венчур инвесторлардан 50 миллион 
долларга яқин инвестициялар олган.