Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил " " даги

Боланинг қонуний вакиллари
– ота-оналар, фарзандликка олувчилар, 
васийлар, ҳомийлар. 
Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги Декларация 
– БМТ томонидан 1959 
йилда қабул қилинган. Декларация (лот. Declaratio-“эълон қилиш” сўзидан 

---

126 
олинган) мажбурий кучга эга бўлмаган, тавсиявий характер касб этувчи, 
асосий тамойилларни ўзида акс эттирувчи дастурий қоидалар йиғиндиси. 
Омбудсман 
(швед. Hombudsman – кимнингдир қизиқиши, тарафларнинг 
вакили деган маънони билдиради) – ишончга лойиқ мустақил шахс, айрим 
фуқароларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш учун парламент томонидан ваколатли 
ҳисобланади, барча давлат органлари ва уларнинг вакиллари устидан кенгроқ 
формада назорат этиш тушунилади. Омбудсман бошқа давлат органларига 
(ижроия ҳокимият) нисбатан парламентнинг одатдаги функциясининг 
назоратини кенгайтиради ҳамда қўшимчалар киритади ва ёрдам беради. 
Шунинг учун дунёнинг кўп мамлакатларида назоратнинг амалдаги 
шаклларига қўшимча бўлиб, яна бир назорат шакли "омбудсман" киритилди. 
Ҳозирги вақтда дунёнинг турли давлатларида юзга яқин омбудсманлар пайдо 
бўлган, қайсики бу мансабдор шахс бир давлатда, Скандинавия 
мамлакатларида омбудсман, Испания ва Колумбияда халқ ҳимоячиси, 
Францияда воситачи (медиатр), Руминияда халқ адвоката, Ўзбекистонда 
Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий Мажлис вакили ва ҳоказо. Омбудсман хар хил 
йўллар билан сайланиши ёки тайинланиши мумкин. Ўзбекистонда 
"Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича 
вакили тўғрисида"ги қонуннинг (1997 йил 24 апрел) 3-моддасига асосан 
Вакил Олий Мажлис томонидан депутатлар орасидан Олий Мажлиснинг 
ваколати муддатига (5 йилга) сайланади. 
Ахлоқ 
–
 
аслида арабча сўз бўлиб, хулқ-атвор, юриш-туриш, тарбия 
деган маъноларни англатади. «Одоб», «хулқ-атвор» маъноларида ҳам 
ишлатилади. Ҳозирги вақтда бу тушунча жамиятнинг ахлоқий ҳаётида юз 
берадиган барча жараёнларнинг мажмуини акс эттиради. Ахлоқ тушунчасини 
икки хил маънода кўриш мумкин: ахлоқ умумий тушунча сифатида 
этиканинг тадқиқот объектини англатса, якка тушунча сифатида инсон феъл-
атвори ва хатти-ҳаракатининг ўзига хос кўринишини англатади.