Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2014 йил сонли буйруғига илова

 
5.4.3-rasm. Mintaqada innovatsiya faoliyatini rag„batlantirish 
mexanizmi 
 
ilmga oid uskunalar lizingini rivojlantirish; 
 
chet el sheriklar bilan mahalliy ilmga oid mahsulotni chiqarish 
va  uni  tashqi  bozorda  sotish  bo‗yicha  korxonalarni  tashkil  etish  uchun 
sharoitlarni yaratish; 
 
tashqi iqtisodiy faoliyatni faollashtirish; 
Innovatsion faoliyat 
Innovatsion faoliyatni 
rag‘batlantirish mexanizmi 
-soliq tizimini takomillashtirish 
bo‘yicha takliflar ishlab chiqish; 
-kredit tizimini takomillashtirish 
bo‘yicha takliflar ishlab chiqish; 
-ilmga oid uskunalar lizingini 
rivojlantirish; 
-innovatsiyalarni qo‘llab-
quvvatlash tizimini yaratish; 
-moliyalashtirishning moliyaviy-
iqtisodiy  va tashkiliy 
mexanizmlarini ishlab chiqish; 
-milliy ishlanmalarni 
o‘zlashtiruvchi korxonalar 
faoliyatini rag‘batlantirish. 
-innovatsion faoliyat 
subyektlarining integratsiyasi 
uchun sharoitlar yaratish; 
-innovatsion loyihalarni yuqori 
xatarli moliyalashtirish tizimining 
barqaror faoliyat ko‘rsatishi uchun 
me‘yoriy bazani yaratish; 
-venchur jamg‘armalarini tashkil 
etish; 
-investorlar uchun jozibali 
sharoitlarni yaratish; 
-xatarlarni sug‘urtalash. 
-innovatsion faoliyatni axborot 
bilan ta‘minlash; 
-kadrlarni tayyorlash va qayta 
tayyorlash; 
-ilmga oid mahsulotlarni 
sertifikatlash tizimi; 
-innovatsion loyihalarni 
ekspertizadan o‘tkazish tizimi; 
-patentli-huquqiy tizimi; 
-marketing tizimi; 
-imidjni takomillashtiruvchi 
chora-tadbirlarni tashkil etish; 
-innovatsion salohiyat 
monitoringgini tashkil etish. 
Innovatsion faoliyatni 
rag‘batlantiruvchi iqtisodiy 
mexanizmni isloh qilish 
Innovatsiya faoliyatining 
investitsiya bilan ta‘minlash 
mexanizmini takomillashtirish 
Innovatsion faoliyatni 
infrastrukturasini 
takomillashtirish 

---

189 
 
 
 
ilmiy  salohiyatni  yanada  to‗laroq  joriy  etish  hamda  ilmiy-
texnik,  ishlab  chiqarish  va  ijtimoiy-iqtisodiy  muammolarni  echish  uchun 
ilmiy-texnik,  ilmiy  korxonalar  va  muassasalarning  innovatsiyalarini 
majmuaviy holda qo‗llab-quvvatlash tizimini yaratish; 
 
innovatsionsanoat  majmualari  va  markazlari,  texnoparklar, 
innovatsion 
korxonalar 
va 
alohida 
innovatsion 
loyihalarni 
moliyalashtirishning  moliyaviy-iqtisodiy  va  tashkiliy  mexanizmlarini 
ishlab chiqish; 
 
milliy  ilmiy-texnik  ishlanmalarni  o‗zlashtiruvchi  korxonalar 
faoliyatni rag‗batlantirishdan iborat. 
1. Innovatsion faoliyatning investitsiya bilan ta‘minlash mexanizmini 
takomillashtirish.  Mazkur  masalani  echishda  ustuvor  yo‗nalishlar  sifatida 
xususiy  investitsiyalar  bilan  hamkorlikda  ulushli  asosda  xatarning  bir 
qismini o‗z zimmasiga olgan holda yuqori samarali juda tez o‗zini qoplay 
oladigan  innovatsion  loyihalar  bo‗lishi  lozim.  Bunda  quyidagi  masalalar 
echiladi: 
 
ilmiy-texnik  va  innovatsion  loyihalarni  moliyalashtirish  tizimining 
barqaror faolliyat ko‗rsatish me‘yoriy bazani yaratish; 
 
byudjet  va  nobyudjet  innovatsiya  jamg‗armalari,  innovatsion 
faoliyatni rivojlantirishga ko‗maklashish bo‗yicha chet el jamg‗armalarini 
tashkil etish; 
 
tez  o‗zini  qoplay  oladigan  innovatsion  loyihalarni  amalga  oshirish 
maqsadida  mahalliy  va  chet  ellik  xususiy  investorlar  uchun  jozibador 
sharoitlarni yaratish(ularni qo‗llab-quvvatlash va rag‗batlantirish); 
 
innovatsion  loyihalarni  amalga  oshirish  bilan  bog‗liq  moliyaviy 
xatarlarni sug‗urtalash tizimini joriy etishdan iborat. 
2. Innovatsion  jarayonning  yaxlit  infratuzilmasini  shakllantirish 
innovatsion  faoliyatni  qo‗llab-quvvatlash  va  rag‗batlantirish  muhim 
bo‗g‗in hisoblanadi. 
Innovatsionfaoliyat 
infratuzilmasi 
–  iqtisodiyot  innovatsion 
rivojlanishning moddiy asosi, yangi texnologik ukladlarga o‗tishning zarur 
dasturi, 
mintaqa 
iqtisodiyotining 
kichik 
ilmga 
oid 
sektorini 

---

190 
 
 
mustahkamlashning 
muhim 
omili 
va 
umuman 
iqtisodiyotdagi 
o‗zgarishlarning etakchi omillaridan biridir. 
Rivojlangan  innovatsion  infratuzilmalarni  tashkil  etish  bo‗yicha 
ishlar quyidagi tizimlarni tashkil etishni ko‗zda tutadi: 
a) innovatsion  faoliyatni  axborot  bilan  ta‘minlash  tizimi  quyidagi 
ishlarni bajarni taqazo etadi: 
 
innovatsion  faoliyat  bo‗yicha  ma‘lumotlar  bazasi  va  banklarni 
shakllantirish; 
 
korxona,  innovatsion  markazlarning  ishlab  chiqarish  faoliyatini 
faollashtirish  dastagi  sifatida  yagona  axborot  jamlanmasini  tashkil  etish 
maqsadida  ma‘lumotlar  bazasi  va  banklarga  kira  olish  imkoniyatini 
beradigan  innovatsion  faoliyatning  mintaqaviy  axborot-tahliliy  tizimini 
joriy etish; 
 
innovatsion jarayonlarning yagona axborot tizimini ishlab chiqish va 
ularni bosqichma-bosqich joriy etish; 
 
ma‘lumotlar  bazasini  yaratish  va  ularni  to‗ldirish  hamda  ularning 
hududlararo axborot tizimiga integratsiyasini ta‘minlash; 
 
turli  mulkchilik  shakldagi  korxonalarning  xo‗jalik  faoliyatini 
faollashtirish  dastagi  hamda  mintaqada  yagona  axborot  bazasining  tarkibi 
sifatida  ishchan  mintaqalararo  kommunikatsiyalarni  joriy  etish  va 
rivojlantirish; 
 
―Internet‖ tarmog‗ida innovatsion faoliyatni aks ettirish uchun web-
portallarni yaratish; 
 
innovatsion  loyihalarning  ma‘lumotlar  bazasini  ishlab  chiqish  va 
joriy etish; 
―Intellektual mulkchilik‖ mezoni bo‗yicha samaradorlikni baholash; 
ishlanmalar  va  yaratilgan  intellektual  mulkchilik  natijalarini 
tijoratlashtirish imkoniyatlarini baholash; 
 
b)  ilmiy-texnik,  innovatsion  tadbirkorlik  sohasidagi  innovatsion 
faoliyatda ishlash uchun kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash tizimida 
quyidagilarni amalga oshirish talab etiladi:  
 
milliy  ilmiy-texnik  mahsulotlar  bozorini  yaratish  va  shakllantirishda 
ishtirok  etadigan  va  ilmiy-texnik  ishlanmalarni  milliy  va  chet  el  ilmiy-

---

191 
 
 
texnik mahsulotlar bozorida sotishning barcha sikllarini samarali boshqara 
oladigan  yuqori  kasbiy  ma‘lumotga  ega  bo‗lgan  sifat  jihatdan  yangi 
toifadagi mutaxassislarni tayyorlash; 
 
integratsiyalashgan  kasbiy  ta‘lim  tizimini  tashkil  etish  (malakaviy 
ishchi,  texnik,  muhandis  va  boshqa  barcha  toifadagi  kasbiy  kadrlarni 
tayyorlash) unda kadrlarni tayyorlash zamonaviy moddiy-texnik bazasidan 
foydalangan  holda  bevosita  ishlab  chiqarish  korxonalarida  amalga 
oshiriladi; 
 
―Texnologiya va innovatsiyalarni tijoratlashtirish bo‗yicha menejer‖, 
―Texnologik  innovatsiyalar  (tarmoqlar)  bo‗yicha  menejer‖  ixtisosliklarini 
ochish bo‗yicha takliflarni ishlab chiqishdan iborat. 
 
v)  ilmga  oid  mahsulotlarni  sertifikatlashtirish  tizimi  quyidagi 
masalalarni echishni talab etadi: 
 
sanoat tarmoqlari bo‗yicha qo‗shma sertifikatsion tajriba laboratoriya 
va sertifikatlashtirish organlarini tashkil etish; 
 
ISO 
seriyadagi 
xalqaro 
sifat 
standartiga 
muvofiq 
holda 
korxonalarning  sifat  tizimini  ishlab  chiqarish  va  joriy  etishga 
ko‗maklashish; 
 
tajriba laboratoriyalarni faollashtirish, uning maqsadi tovar, ishlar va 
xizmatlarni  sertifikatlashtirish  uchun  oliy  o‗quv  yurtlarining  ilmiy 
salohiyatini  oshirish,  uslubiy  bazasi,  uskuna  va  o‗lchov  texnikalaridan 
foydalanishni yo‗lga qo‗yish; 
 
ro‗yhatdan o‗tgan sertifikatlashtirish va tajriba laboratoriya bo‗yicha 
organlarning Evropa Hamjamiyatining sertifikatlashtirish va akkreditatsiya 
qilish tizimlarini qo‗llash; 
 
import  o‗rnini  bosuvchi  salohiyatga  ega  bo‗lgan  va  istiqbolda 
barqaror o‗sish tendensiyasiga ega bo‗lgan mahsulotni aniqlash maqsadida 
ishlab  chiqarish  jahon  standartlariga  muvofiqligini  aniqlash  uchun  barcha 
mintaqaviy 
ishlab 
chiqarish 
tuzilmalarini 
pasportlashtirish 
va 
sertifikatsiyalashtirish ishlarini olib borishdan iborat. 
 
g)  innovatsion  loyihalarni  ekspertizadan  o‗tkazish  tizimi  o‗z  oldiga 
quyidagi maqsadni qo‗yadi: 

---

192 
 
 
 
respublika  ekspertiza  ilmiy-maslahat  tadqiqot  markazlari  kuchlari 
bilan ilmiy darajasi, iqtisodiy samaradorligi, ekologik xafsizligini mustaqil 
baholashni  olib  bora  oladigan  ilmiy-texnik  va  innovatsion  loyihalar 
ekspertizasini tashkil etish zarur. 
 
d) patentli-huquqiy tizim quyidagilarni ta‘minlaydi: 
 
xo‗jalik  aylanma  intellektual  va  sanoat  mulkchilik  ob‘ektlarini  jalb 
qilish,  uni  inventarizatsiya  qilish  va  ruhsat  berilmagan  holda 
foydalanishdan ishonchli himoya qilishni ta‘minlashni olib borish; 
 
patentli  va  ixtiro  qilish  faoliyatini  moliyaviy  tomondan  qo‗llab-
quvvatlash,  respublika  va  xorijiy  davlatlarda  intellektual    mulkchilikni  va 
unga bo‗lgan huquqni himoyalashga ko‗maklashish; 
 
―Intellektual  mulkchilik‖  mezoni  bo‗yicha  innovatsion  loyihalar 
samaradorligini baholashni joriy etishdan iborat. 
 
e) marketing tizimi quyidagilarni nazarda tutadi: 
 
ichki  va  tashqi  bozorlarda  ilmiy-texnik  ishlanmalar  va  innovatsion 
mahsulotlarnisotishni  muvofiqlashtirish  bilan  shug‗ullanadigan  marketing 
markazlarini tashkil etish; 
 
raqobat  qiluvchi  korxonalar  o‗rtasida  ulushlar  taqsimlanishini  tahlil 
qilish; 
 
iste‘molchilarning yangi mahsulotga bo‗lgan ta‘sirini tahlil qilish; 
 
mahsulotlarni  sotish  strategiyasini  variantlarini  tadqiq  etish  va 
mahsulotni sotishni tahlil qilish; 
 
mahsulot sotishning qisqa muddatli va uzoq muddatli prognozlash; 
 
ishchan faollik tendensiyasini o‗rganish; 
 
raqobatchilarning mahsulotlarini o‗rganish; 
 
muayyan faoliyat turi uchun qonunchilik cheklovlarini o‗rganish; 
 
narx-navo  siyosatini  ishlab  chiqish  uchun  tegishli  narxlarni 
belgilashdan iboratdir. 
Innovatsion  faoliyatni  davlat  tomonidan  tartibga  solish  va 
rag‗batlantirish jahon tajribalaridan kelib chiqqan holda mamlakatimizdagi 
vaziyatda  innovatsion  o‗sish  strategiyasini  amalga  oshirish  ustuvor 
hisoblanadi. 

---

193 
 
 
Hozirgi 
paytda 
mamlakatda 
innovatsion 
faoliyat 
amalga 
oshirilayotgan sharoitlar quyidagicha tavsiflanadi: 
qonunchilik tomonidan yaqin, o‗rta va uzoq istiqbollarga belgilangan 
milliy  maqsadlar  va  ularga  erishish  bo‗yicha  aniq  ifodalangan 
mexanizmlarning yaratilganligi; 
makroiqtisodiy  barqarorlik  vazifalariga  bo‗ysundirilgan  davlat 
strukturalari  faoliyati  natijalari  doim  ham  texnologik  rivojlanish, 
innovatsion 
faoliyatni 
qo‗llab-quvvatlash 
maqsadlariga 
mos 
kelavermasligi; 
mamlakatning milliy xavfsizligi, iqtisodiy barqarorligi va rivojlanishi 
manfaatlarini  ta‘minlash  vositasi  sifatida  innovatsion  faoliyatga  davlat 
tomonidan  qo‗llab-quvvatlashni  amalga  oshirish  ehtiyojlarining  hozirgi 
siyosiy darajada aniq ifodalanmaganligi. 
Mamlakatning milliy maqsadlarini amalga oshirishga 
ko‗maklashuvchi innovatsion siyosat o‗tkazishni quyidagicha ifodalash 
mumkin: 
milliy xavfsizlikni ta‘minlash; 
iqtisodiy  barqarorlikka  erishish,  iqtisodiyotning  imkoniyatlarini 
kengaytirish va umumiy quvvatini oshirish; 
sanoatni  texnologik  qayta  jihozlash,  jahon  bozorida  mamlakatimiz 
tovar va xizmatlari raqobatbardoshligini oshirish; 
tabiiy  resurslarni  asrash  va  ulardan  oqilona  foydalanish,  atrof-muhit 
muammolarini hal qilish; 
aholining ijtimoiy muammolarini hal qilish, munosib turmush tarzini 
ta‘minlash; 
sog‗liqni saqlash va ta‘lim olish uchun imkoniyatlar yaratish; 
oziq-ovqat,  xomashyo,  material  va  energiyaga  bo‗lgan  milliy 
ehtiyojlarni kafolatli ta‘minlash. 
Boshqa  mamlakatlar  tajribalaridai  kelib  chiqqan  holda  innovatsion 
jarayonning tarkibiy qismlarini quyidagicha aks ettirish mumkin: