Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги “Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамияти тошкент темир йўл муҳандислари институти “Ташишни ташкил этиш ва транспорт логистикаси” факультети “Темир йўл транспортида автоматика ва телемеханика”
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI TRANSPORT VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI “TEXNOSFERA XAVFSIZLIGI” kafedrasi
KAFEDRA TELEGRAM GURUHI https://t.me/hfx456
“HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI”
(TRANSPORTDA)
FANIDAN MA’RUZALAR
MA’RUZACHI: katta o’qituvchi
Medeshev B.E.
TOSHKENT
MA’RUZA: MEHNAT MUHOFAZASINING HUQUQIY VA TASHKILIY ASOSLARI REJA: 1. TRANSPORTDA MEHNAT MUHOFAZASINI TASHKIL QILISHGA OID HUQUQIY-BOSHQARUV, ME’YORIY-TEXNIK HUJJATLAR;
2. MEHNAT MUHOFAZASINING ASOSIY TUSHUNCHALARI, TA’RIFLARI VA ATAMALAR;
3. TRANSPORTDA MEHNAT MUHOFAZASINING VAZIFALARI, O‘RNI VA AHAMIYATI.
Adabiyotlar: 1. «Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida» qonun (yangi tahrir) - O‘zbekiston, 2016 y.;
2. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish xizmatini yaratish va faoliyatini tashkil etish tartibi to‘g‘risida NIZOM (O’zR VMning 2018 yil 31 dekabrdagi 1066-son qarori);
3. ГОСТ 12.0.230-2007 Mежгосударственный стандарт.
Система стандартов безопасности труда.
Системы управления охраной труда. Oбщие требования;
Occupational safety standards system.
Occupational safety and health management systems. General requirements.
ILO-OSH-2001 Guidelines on occupational safety and health management systems.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Mehnat organlari tuzilmasini takomillashtirish va fuqarolarnipg mehnat huquqlarini himoya qilish hamda mehnatini muhofaza qilish tizimini mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida» 2018 yil 20 avgustdagi PQ-3913-son qarorini ijro etish, O’zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligiga yuklangan vazifalar ijrosi samaradorligipi oshirish, vazirlik faoliyatini takomillashtirish, shuningdek mehnat, aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish to’grisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi yuzasidan nazoratni samarali amalga oshirish uchun qo’shimcha shart-sharoitlar yaratish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:……
10. O’zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi tashkiliy-huquqiy shakllaridan qat’iy nazar tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish xizmatlarini muvofiqlashtirish va uslubiy ta’minlash bo‘yicha vakolatli organ etib belgilansin.
12. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish xizmatini yaratish va faoliyatini tashkil etish tartibi to‘grisidagi Nizom 5-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
(O’zbekiston Respublikasi VM ning 2018 yil 31 dekabrdagi 1066-son «Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qaroridan ko’chirma)
12-modda. Tashkilotning mehnatni muhofaza qilish xizmatlari
Ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshiruvchi, xodimlarining soni ellik kishi va undan ortiq bo‘lgan har bir tashkilotda mehnatni muhofaza qilish talablariga rioya etilishini ta’minlash, ularning bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida mehnatni muhofaza qilish xizmati tashkil etiladi yoki mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha tegishli tayyorgarlikka ega bo‘lgan mutaxassis lavozimi joriy etiladi. Ellikta va undan ortiq transport vositasi mavjud bo‘lgan tashkilotda yo‘l harakati xavfsizligi xizmati ham tashkil etiladi yoki yo‘l harakati xavfsizligi bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etiladi.
12-modda. Tashkilotning mehnatni muhofaza qilish xizmatlari (davomi)
Xodimlarining soni ellik nafardan kam bo‘lgan tashkilotda mehnatni muhofaza qilish xizmatini tashkil etish yoki mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimini joriy etish to‘g‘risidagi qaror ish beruvchi tomonidan mazkur tashkilot faoliyatining o‘ziga xos xususiyati hisobga olingan holda qabul qilinadi.
Mehnatni muhofaza qilish xizmati va yo‘l harakati xavfsizligi xizmati tashkilotning mustaqil tarkibiy bo‘linmalari bo‘lib, ular bevosita tashkilot rahbariga bo‘ysunadi.
12-modda. Tashkilotning mehnatni muhofaza qilish xizmatlari (davomi)
Mehnatni muhofaza qilish xizmati mutaxassislari mehnatni muhofaza qilish qoidalari va normalariga barcha xodimlar tomonidan rioya etilishini nazorat qilish, tarkibiy bo‘linmalarning rahbarlariga aniqlangan qoidabuzarliklarni bartaraf etish to‘g‘risida ijro etilishi majburiy bo‘lgan ko‘rsatmalar berish, shuningdek mehnatni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar va normativ-huquqiy hujjatlar talablarini buzayotgan shaxslarni javobgarlikka tortish to‘g‘risida tashkilot rahbariga taqdimnomalar kiritish huquqiga ega.
Mehnatni muhofaza qilish xizmatining vazifalari mehnatni muhofaza qilish sohasidagi xizmatlar bozorining professional ishtirokchilari tomonidan shartnoma asosida amalga oshirilishi mumkin.
25-modda. Xodimlarga mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar berish va ularni o‘qitish.
Ish beruvchi barcha yangi ishga kirayotgan, shuningdek boshqa ishga o‘tkazilayotgan xodimlar uchun mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar berishi, ishlarni bajarishning xavfsiz uslublari va usullarini hamda baxtsiz hodisalardan jabrlanganlarga yordam ko‘rsatishga o‘qitishni tashkil etishi shart.
Xavfliligi yuqori bo‘lgan ishlab chiqarishga ishga kirayotgan yoki kasbiy tanlov talab etiladigan ishga kirayotgan xodimlar uchun ishlarni bajarishning xavfsiz uslublari va usullariga dastlabki tarzda tayyorlash, kasb bo‘yicha imtihonlar topshirgan holda bir oy mobaynida stajirovka va so‘ngra mehnatni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha davriy attestatsiya o‘tkaziladi.
25-modda. Xodimlarga mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar berish va ularni o‘qitish (davomi)
Tashkilotlarning xodimlari, shu jumladan rahbarlari o‘z kasblari va ish turlari uchun mehnatni muhofaza qilishning davlat boshqaruvini amalga oshiruvchi davlat organlari tomonidan belgilangan tartibda hamda muddatlarda mehnatni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha o‘quvdan o‘tishi, yo‘l-yo‘riqlar olishi, bilimlari tekshirilishi va attestatsiyadan o‘tishi kerak.
Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha belgilangan tartibda o‘quvdan o‘tmagan, yo‘l-yo‘riqlar olmagan va bilimlari tekshirilmagan shaxslarni ishga qo‘yish taqiqlanadi.
Mehnat muhofazasiga oid tushunchalar:
Mehnat sharoitlari - mehnatni amalga oshirish paytidagi ijtimoiy va ishlab chiqarish omillari yig‘indisi;
Kasbga oid (kasbiy) xavf-xatar - zararli va (yoki) xavfli ishlab chiqarish omillarining ta’siri natijasida xodimning sog‘ligi shikastlanishi yoki mehnat qobiliyati yo‘qotilishi yoki vafot etish ehtimoli;
Ishlab chiqarish faoliyati - mahsulot ishlab chiqarish xom ashyoni qayta ishlash, ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish paytida amalga oshiriladigan harakatlar yig‘indisi;
Mehnatni muhofaza qilish sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi - O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi va uning hududiy tuzilmalari;
