Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги



Download 2,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/46
Sana19.02.2022
Hajmi2,96 Mb.
#459978
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   46
Bog'liq
НУТҚ МАДАНИЯТИ

АМ АЛИЙ МАШҒУЛОТЛАР
Ғарб маданияти тарихида нотиқлик
санъатининг ўрни
С а в о л л а р :
1. 
Н о т и к д и к с а н ъ а т и д астл аб қ а е р д а ш акллан ган?
2. 
Н о т и қ л и к н и н г с а н ъ а т д а р а ж а с и г а к ў т ар и л и ш и га н и м а
са б аб бўлган?
3. 
Н о т и қ л и к ҳ а қ и д а и л к б о р м аъ лум от б ер га н а с а р
қ а й с и ?
4. 
Н о т и қ л и к н и н г қ а н д а й т у р л а р и бўлган?
5. 
Қ ад и м ги Ю н о н в а Р и м н о т и қ л и ги ҳ ақ и д а н и м ал ар
б и л а с и з?
Л а б о р а т о р и я и ш и (ё к и а м а л и й м а ш г у л о т у ч у н м а т е р и а л ).


Т о п ш и р и қ л а р
1. 
Қ у й и д а г и Ю н о н н о т и қ л ар и , у л ар н и н г н о т и қ л и к с ан ъ а ти , 
ҳ а ё т и в а и ж о д и ҳ а қ и д а ад аб и ёт л ар д ан ф о й д ал ан и б , м аъ л у м о т
топ и н г.
П ер и к л . П е р и к л эр а м и зд а н оЛдинги V а с р н и н г б о ш л ар и д а 
(500-429) я ш а г а н т а н и қ л и н о т и қ л ар д ан бири д и р.
Э р а м и зд а н
олд и н ги V а с р н и н г 50-30 
й и лл ар
А ф и н а 
д ав л а т и н и н г 
с и ё с и й -и қ т и с о д и й
ва 
м ад ан и й
ж и ҳ атд ан
р и в о ж л а н и ш д а в р и бўлди. Б у п ай тд а д авлат б о ш и д а П е р и к л
ту р га н б ўлиб, ш у н га к ў р а а й н и д авр т а р и з д а « П е р и к л асри» 
д еб ҳ а м ю р и ти л ад и ... П е р и к л асл и ҳ а р б и й қ ў м о н д о н бўлиб, 
Э р о н -Ю н о н у р у ш и д а катАа м а ҳ о р а т кў р сатад и в а ш у т у ф ай л и
в а т ан д о ш л ар и н и н г 
э ъ т и б о р и н и
қозон ад и ... 
П е р и к л
ўз 
д ав р и н и н г д ав л а т а р б о б и г и н а эм ас, й и р и к н о ти ги ҳ ам бўлган.
К л ео н . К л ео н П е р е к л д а н к е й и н ги м аш ҳ у р н о т и қ бўлиб, 
н а ф а қ а т А ф и н а д а, б а л к и у н д а н т аш қ ар и д а ҳам с ў зга ч еч ан л и ги
би лан ш у ҳ р ат қ о зо н ган ...
К л ео н
ў з
н о т и қ л и к
м а к т а б и
би лан
м а в ж у д
р асм и й
н о т и қ л и к у с л у б л а р и га қ а қ ш а т қ и ч з а р б а б ер ган в а б у н га ўз 
зам о н д о ш л а р и н и ҳ а м эр ган гги ра олган .2
Л и си й . 
Л и с и й қ ад и м ги
Ю н о н
н о т и қ л и к
с а н ъ а т и н и н г
ж а ҳ о н ш у м у л м а в қ е и г а эга б ўлган н ам о я н д ал ар и д ан б и р и д и р . 
У н инг о т а си С и ц и л и я н и н г С и р а к у з ш аҳ р и д ан бўлиб, ж у д а 
й и р и к д астм оядор, с а н о а т к о р х о н а л а р и н и н г эгаси эди... Л и си й
т а х м и н а н э р а м и зд а н ол д и н ги 459 - 380 й и ллар о р а с и д а яш аб, 
80 й и л ч а у м р кў р ган . У 444 - й и лд а ж а н у б и й И тали яд аги
С и б ар и с ш аҳ р и г а б о р ад и в а у е р д а С и р а к ў зл и к Т и си й д ан
н о т и қ л и к с а н ъ а т и н и ў р г а н а бош лайди... Л и с и й л о го гр а ф л и к
б и л ан ш уғуллан н и б , ў з м а ҳ о р а ти би лан ти н гл о вч и л ар н и , суд 
ҳ а й ъ а т и н и
м аҳ л и ё
эти б , 
у л а р н и н г 
м е ҳ р у
м у ҳ аб б ати н и
қ о з о н г а н .3
И с о к р а т (эр а м и зд а н олди н ги 436-338 й и лл ар). И со к р ат
н оти қ л и к, 
ф а л с а ф а
в а
ҳ у қ у қ ш у н о сл и к
со ҳ аси д а
ўз 
за м о н а с и н и н г эн г й и р и к ф а н ва м ад ан и ят а р б о б л а р и бўлган 
С уқрот, Т иси й, Г о р ги й л ар д ан т а ъ л и м олди. У 329 - йи ли
1 Қаронг С,Нномхужаев Ўша acap. 62 - бет.
2 Қарлнг: С.Иномхужлев. Ўша «icap. 64 - бет.
3 Қаранг: С.Иномхўжаев. Ўша асар. 76 - бет.


А ф и н ад а н о т и қ л и к м ак т аб и н и очади ва у н га қ а р и й б 40 й и л 
д ав о м и д а р а ҳ б а р л и к қилади.
И с о к р а т н и н г
н о т и қ л и к
м а к т а б и
ж у д а
к а т т а
ш у ҳ р ат
қ о зо н а д и . Ш у н и н г учун ҳ а м б у м а к т а б г а ф а қ а т а ф и н а л и к л ар
эм ас, б ал к и Ю н о н и ст о н н и н г б а р ч а б у р ч а к л а р и д а н ў қ у вч и л ар
о қ и б к е л а б о ш л ай д и л ар .1
И с е й
(эр ам и зд а н
ол д и н ги т а х м и н а н
420-350 
йиллар). 
И с е й н и н г л о г о гр а ф и к в а н о т и қ л и к ф а о л и я т и г а х о с бўлган 
х у с у с и я т л а р д а н б и р и у н и н г с ў зга ч еч а н л и ги д и р . У ў зи н и н г ан а 
ш у и қ т и д о р и , н о т и қ л и к м аҳ о р ати т у ф а й л и қ ў л и га т у ш ган ҳ ар
қ а н д а й и ш н и ў з и в а м и ж о зи ф о й д а с и г а ҳ ал қ и л а о л ар д и . У, 
а со с а н , л о го гр а ф л и к б и л ан ш угул лан ган . И с е й л о го гр а ф л и к ва 
н о т и қ л и к д а Л и с и й ва И с о к р а т к а б и м аш ҳ у р с ў з у стал ар и га 
э р га ш д и .2
Л и к у р г. Л и к у р г ўз д а в р и н и н г гу м а н и с т н оти ги , дадлат, ф а н
в а м а д а н и я т а р б о б и . У н и н г ёш и Д е м о с ф е н д а н сал у л уғроқ 
бўлиб, 324 -й и ли в а ф о т этган .
Л и к у р г
н о т и қ л и к
с а н ъ а т и
а с о сл ар и , 
ф а л с а ф а
ва 
ю р и с п р у д е н ц и я б ў й и ч а П латон ва И с о к р а т д а н м ах с у с таъ л и м
олган. И стеъ д о д и в а н о т и қ л и к м а ҳ о р а т й т у ф а й л и А ф и н а 
д ав л а т и н и н г э н г й и р и к н о т и қ л ар и в а а р б о б л а р и с а ф и д а н ж о й
олган. 
Э р а м и зд а н
одинги 
3 88-й и лд ан
бош лаб, 
у д авл а т 
х а з и н а ч и с и с и ф а т и д а (ҳози рги ту ш у н ч а д а м ол и я м и н и стр и ) 
А ф и н а и қ т и с о д и н и б о ш қ а р ад и .3
Д е м о с ф е н
(тахм и н ан 384-322 й и л л а р ). Д е м о с ф е н д авл ат 
а р б о б и в а у з д а в р и н и н г й и р и к н о ти ги д и р . Т ар и х ч и л а р н и н г 
м аъ л у м о тл а р и га
к ў р а 
Д е м о с ф е н
ф а л с а ф а н и
П латон дан , 
н о т и қ л и к а с о с л а р и н и И с о к р а т д а н ў р г а н г а н .4
Д е м о с ф е н А ф и н а н о т и қ л и ги н и н г й и р и к н а м о ё н д а с и бўлиб, 
у н и н г т е х н и к м аш қ л ар и , н у тқ т а л қ и н и ж а р а ё н и д а г и у сул л ари
н у т қ
у ст и д а
и ш л а ш
у сл у б л ар и , 
т и л
и м к о н и я т л а р и д а н
ф о й д ал а н и ш в а н о т и қ л и к н и н г т а л қ и н и й и ф о д а в о си т ал ар и н и
м о ҳ и р о н а и ш г а с о л а олиш и к а б и ф а з и л а т л а р и ҳ о зи р г и д авр
н о т и қ л и г и уч ун ҳ а м ам ал и й в а н а з а р и й а ҳ а м и я т г а эга.
1 Қаранг: С.Иномхўжаев. Ўша асар. 79 - бет.
2 С.Иномхўжаев. Ўша асар. 81 - бет.
3 С.Иномхўжаев. Ўша асар. 82 - бет.
4
С.Иномхужаев. Ўша асар. 83 - бет.
' Қараяг. С.Иномхўжаев. Ўша асар. 91 - бет.


Э схи н (эр а м и зд ан а в в а л ги 390 - й и лд а тугилган). Э схи н
к ам б агал
оилад ан 
б ў лган и
т у ф а й л и
н о т и қ л и к
сан ъ ат и
а с о сл ар и н и м ахсус м а к т а б л а р д а эм ас, м у стақ и л ў р ган и ш га 
м аж б у р бўлган.
Э схи н л о г о гр а ф и я д а н д ар е олм аган ли ги уч ун у н и н г нутқ 
тек стл ар и , ти л и к о м п о зи ц и о н ж а ҳ а т д а н у н ч а аҳам и ят касб
этм ади. А ммо Э с х и н н и н г н о т и қ л и к ф а о л и я т и д а т а л а ф ф у зи н и н г
б урроли ги, 
т е ат р д ек л а м а ц и я с и г а у стали ги алоҳид а ў р и н
тутади. У ў з и н и н г ю к с а к с ави я л и , т а ъ с и р ч а н д ек л ам ац и я си
б и л ан ти н гл о в ч и л а р қ а л б и н и р о м этган ва ш ун и н г учун ҳ ам
б ўлса к е р а к , «А тти кали к ў н т а н о т и қ қ он ун и » га к и р и т и л г а н .1
Г и п ер и д (э р а м и зд а н о л д и н ги 389 - йилда). Г и п ерид ў р т а 
ҳол о и л ад а тути лган . Г и п е р и д Д е м о с ф е н н и н г зам о н д о ш и булиб, 
ай р и м т а р и х ч и л а р н о т и қ л и к б о р а с и д а у н и Д е м о сф е н д а н ҳам
ю қ о р и қўяд и лар.
Г и п ер и д н о т и қ л и к н и И со к р атд ан , ф а л с а ф а н и П л атон дан
ўрган ган . Ўз д а в р и д а А ф и н а д ав л а т и н и н г й и р и к с и ё с и й ар б о б и
в а н о т и ғи б ўли б тан и л га н .
Г и п ер и д н о т и қ с и ф а т и д а ж у д а с о д д а л и к к а ва а н и қ л и к к а
и н ти лган .2
Д и н а р х (э р а м и зд а н о л д и н ги 361-360- й и л л ар д а тугилган). 
Д и н ар х А ф и н а н о т и қ л и к с а н ъ а т и т у ш к у н л и к с а р и ю з тутган
д ав р н и н г н а м о ё н д а л а р и д а н б и р и д и р .
Д и н а р х ф а л с а ф а б ў й и ч а А р и стотел ьд ан , 
н о ти қ л и к ва 
ю р и сп р у д ен ц и я д ан эса Ф е о ф р а с т д а н т а ҳ си л олган. Амалда э с а
н о т и қ л и к д а Л и си й , Г и п е р и д в а Д е м о с ф е н г а эр гаш д и .3
Қ у й и д аги Р и м н о т и қ л и к с а н ъ а т и н и н г н а м о ён д ал ар и
т ў ғр и с и д а а д а б и ё т л а р д а н ф о й д ал а н га н ҳ о л д а м аъ л у м о т т о п и н г
Рим
н о т и қ л и к
с а н ъ а т и
Ю н о н
н о т и қ л и к с а н ъ а т и н и н г 
д ав о м и с и ф а т и д а ю з а г а келган . Р и м д аги и қ ти со д и й в а си ёси й
ў с и ш н и н г х а р а к т е р и н о т и қ л и к с а н ъ а т и н и н г я н ги т и п и н и
я ратд и .
Р и м л и к н о т и қ л ар д а н б и р и э р а м и зд а н и л гар и IIH I а е р л ар д а 
я ш аб ў т ган д авл ат а р б о б л а р и д а н

Download 2,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   46




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish