Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги


-dor unumdor, vafodor -ser



Download 1,27 Mb.
bet36/187
Sana22.08.2021
Hajmi1,27 Mb.
#153056
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   187
Bog'liq
ona tili

-dor unumdor, vafodor

-ser sersuv, serqirra

-ba bama’ni, boodob

-mand ishtiyoqmand, kasalmand

-kor ehtiyotkor fusunkor

-siz Suvsiz, asossiz

-be(siz) beminnat, beg`araz

-no(siz) nomard, nojo`ya, noo`rin

-chan ishchan, o`ychan

-choq tortinchoq, maqtanchoq

-chak kuyinchak, erinchak

-chiq qizg`anchiq, sirpanchiq

-qoq(-g`oq) yopishqoq, toyg`oq

-gir(-kir,-qir) keskir,sezgir, topqir

-ag`on chopag`on, qopag`on

-mon toparmon, tutarmon, ishbilarmon

-aki yuzaki, shartaki

-qi yig`loqi, sayroqi, qayroqi

-k chirik, kemtik

-ik egik, bukik, o`lik

-q iliq, issiq, oqsoq, yumshoq

-iq bo`liq, o`siq, yirtiq, ochiq

-kin (-qin, -g`in) so`lg`in, jo`shqin, horg`in

-in to`kin, sochin, erkin

-ma yig`ma, terma, tug`ma, burama

-mas qo`rqmas, yengilmas, yaramas

-ildoq qarsildoq, bijildoq



-ch tinch, jirkanch

-iy(viy) ahloqiy, samoviy, jismoniy

-gi(-ki,-qi) oldingi, tashqi, kechki, tonggi



-i qishloqi, iroqi, qozoqi

-cha ruscha, o`zbekcha, qozoqcha

-namo mullanamo, kamnamo, avliyonamo

-simon tuxumsimon, aylanasimon, doirasimon

-parvar insonparvar, vatanparvar

-bad badbo`y, badnafs

-chil epchil, kamchil, izchil

-don bilimdon, gapdon

-kash mehnatkash, dilkash

-msiq qarimsiq, achimsiq



-bop ommabop, palovbop

-xush xushmanzara, xushhavo

Sintaktik usul bilan qo`shma sifatlar yasaladi. Qo`shma sifatlarning tarkibiy qismlari:



  • ot + otdan: devqomat, havorang, bodomqovoq, alpqomat

  • sifat + otdan: sofdil, kaltafahm

  • ot+fe’ldan: osmono`par, jonkuyar

FE’L YASALISHI

Fe’llar morfologik va sintaktik usullar bilan yasaladi. Sodda yasama fe’llar morfologik usul bilan yasaladi.



-la fe’l yasovchi faol qo`shimcha bo`lib, quyidagi turkumlardan fe’l yasaydi:

  • otdan o`yla, so`zla

  • sifatdan oqla, ko`kla

  • ravishdan tezla, odimla

  • taqlid so`zdan sharilla, pirilla

  • undov so`zdan dodla, chuhla, voyvoyla.

-lan ikkilan, rohatlan, uylan

-lash gaplash, salomlash, xayrlash

-illa chirilla, pirilla, mo`ltilla

-ira sharqira, yarqira

-a o`yna, osha, yasha



-ay ko`pay, kuchay, ozay, puchay

-(i)r qisqar, eskir

-ar yoshar, bo`zar, oqar

-k(ik) kechik, birik

-q(iq) yo`liq

-i changi, boyi, tinchi

-t(it) to`lat, berkit

Sintaktik usul bilan qo`shma fe’llar yasaladi. Qo`shma fe’llar doim ajratib yoziladi. Qo`shma fe’llar tarkibi quyidagicha bo`ladi:



  • ot + fe’ldan vafot etmoq, tashrif buyurmoq, qo`l qo`ymoq, imzo chekmoq

  • fe’l + fe’ldan sotib olmoq, borib kelmoq, tortib olmoq.

Qo`shma fe’llarni ko`makchi fe’lli shakllardan farqlash lozim. Bunday fe’llar yetakchi fe’l + ko`makchi fe’l shaklida tuziladi. Yetakchi fe’l ravishdosh shakdida bo`lib, harakat(holat) ma’nosini ifodalaydi. Ko`makchi fe’l o`z lug`aviy ma’nosidan chekinadi va harakatning turli xarakteristikasini ko`rsatuvchi qo`shimcha ma’nolarni anglatadi. (Ko`makchi fe’l tushirib qoldirilsa ham harakat ma’nosi yetakchi fe’ldan anglashiladi). - chiqdi

- bo`ldi


ko`rib - berdi

- qoldi


- turdi
Quyida berilgan ko`makchi felli so`z shakllarining ma’nolariga diqqat qiling: sezib qolmoq, o`qib bermoq, ketib qolmoq, qarab qo`ymoq, kelib turmoq, kutib qolmoq, yura boshlamoq. (Ko`makchi fe’llarning ma’nolari haqida) fe’l turkumida vahs yuritamiz).


Download 1,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   187




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish