Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

BIRIKTIRUB BOG`LOBCHISI YORDAMIDA BOG`LANGAN QO`SHMA GAPLAR

Biriktiruv bog`lovchisi qo`shma gapning payt, sabab natija munosabatlarida bo`lgan qismlarini bog`lab keladi. va ham, hamda, -da, -u, yu vositalari yordamida birikadi.

Qismlari o`rtasida sabab-natija munosabati ifodalangan qo`shma gaplarda ikkinchi qism oldidan natijada so`zini qo`shish mumkin bo`ladi: Anor so`zlar va Zaynab qalbi tol bargiday dir-dir qaltirar – Anor so`zlar (va) natijada Zaynab qalbi tol bargiday dir-dir qaltirar. (Hamid Olimjon) Qismlari o`rtasida payt munosabati ifodalangan biriktiruv bog`lovchili qo`shma gaplarda ketma-ket yoki bir paytda bo`lgan voqea-hodisa ifodalanadi: To`satdan eshik sharaqlab ochildi va ostonada ErtoeB paydo bo`ldi.(ketma-ket yuzaga kelgan voqea). Tashqarida chaqmoq chaqar va yomg`ir yog`ardi.(bir xil paytda yuzaga kelgan voqea).

-u, -yu, -da yuklamalari ham biriktiruv bog`lovchilari bajargan vazifalarni bajaradi. U har uch qadamda bir to`xtab, nafasini rostlay-rostlay tepaga zo`rg`a yetdi, qopni ag`dardi-yu, muvozanatni saqlay olmay o`tirib oldi.