Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

TO`LDIRUVCHI

Gapdagi biror bo`lakka, ko`pincha kesimga boshqaruv yo`li bilan birikib, uni to`ldirib, izohlab kelgan bo`lak to`ldiruvchi deyiladi. To`ldiruvchi ish-harakatga vosita bo`lgan yoki bo`la olmagan predmetni bildiradi. Masalan: Maydonni g`o`zapoyadan tozalashdi. To`ldiruvchi ikki xil bo`ladi: vositasiz to`ldiruvchi va vositali to`ldiruvchi.

Vositasiz to`ldiruvchi–belgili yoki belgisiz tushum kelishigidagi so`z bilan ifodalanadi. Kimni? nimani? qayerni? so`roqlariga javob bo`ladi: Qiz zavq bilan ashula aytdi. Terimchilar paxta terishyapti. vositasiz to`ldiruvchi tushum kelishigidagi ot, olmosh va otlashgan so`zlar bilan ifodalanadi:

• 
  ot bilan: Barcha bolalarni taklif qildik.
  
• 
  olmosh bilan: Bizni teatrga taklif qilishdi.
  
• 
  otlashgan sifat bilan: Yaxshini maqtasa yarashu.r
  
• 
  son bilan: Uchalasini chaqirib qolishdi.
  
• 
  ravish bilan: Hosilning ko`pini yo`qotdik.
  
• 
  sifatdosh bilan: Bo`linganni bo`ri yer.
  
• 
  ibora bilan: Tirnoq ostidan kir qidiruvchilarni yomon ko`raman.
  
• 
  taqlid so`zlar bilan: Qushlarning chug`ur-chug`uri eshitildi.
  

Vositali to`ldiruvchi – jo`nalish, o`rin-payt, chiqish kelishigi hamda ko`makchilarbilan qo`llangan ot, olmosh yoki otlashgan so`zlar bilan ifodalanadi. Kimga? nimaga? kimda? nimada? kimdan? nimadan? kim bilan? nima bilan? kim haqida? nima haqida? kim uchun? kim tomonidan? so`roqlariga javob bo`ladi: Yovdan qo`rqqan yovga do`st. Qo`rqqanga qo`sha ko`rinur. Biz sen bilan ketamiz. Uyat o`limdan qattiq. Og`zi bo`shga ishonmang. Rahbarlar tomonidan ish berildi.