Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

AJRATISH USULLARI

1. 
   Gap bo`laklarining tartibi o`zgaradi, ajratilgan bo`lak o`z aniqlanmishidan keyin keladi: Men yomondan, ayrilib, yaxshini topganing qani? Bugun kun bo`ladi, ravshan va bedog`.
   
2. 
   Ajratilgan bo`lak boshqa bir bo`lakning ma’nosini izohlamay, o`zi ifodalagan bo`lakninng ma’nosini ajratib, diqqatni o`zi ifodalagan mazmunga jalb qilib keladi: So`ng qilichini mahkam ushlab, bukchayib, ohistagina yerga yeqildi.
   

Bu xil gap qurilmalarning o`z egasi bo`lsa, ergash gap sanaladi.

AJRATILGAN BO`LAKLARDA TINISH BELGILARINING QO`LLANISHI

1. 
   Ajratilgan bo`lak ikki tomondan vergul bilan ajratiladi: bayroq, havo rang, mag`rur xilpirab turar.
   

Ajratilgan aniqlovchilar aniqlanmishidan bevosita oldin kelgani uchun undan so`ng to`xtalish bo`lmaydi, vergul qo`yilmaydi. Fe’l bilan yonma-yon kelgan ravishdosh va ravishdosh qurilmalardan keyin ham tinish belgisi qo`yilmaydi: Kechagi, ya’ni urushdan oldingi hayotning naqadar maroqli ekanini... bilgandir. Salim otaning, mashhur dehqonning bu tashabbusi keng quloch yoydi. Kimdir mehmonlarni ancha yergacha kuzatib qo`ydi.

Ajratilgan bo`lak ya’ni, masalan kabi so`zlar bilan bog`lanishi mumkin. Bunda vergul ana shu so`zlardan oldin qo`yiladi.

2. 
   Agar ajratilgan bo`lak kengayib, uyushib gap oxirida kelsa, undan oldin tire qo`yiladi:
   

Paxtakor o`zbekman – zavardast, mag`rur,

Sharqning mayog`i deb atalur yurtim. (G`.G`)

3. 
   Ajratilgan bo`lak gap orasida kengayib yoki uyushib kelsa ham har ikki yoki bir tomoniga tire yoki vergul va tire qo`yiladi: Ismi varlos – sodda, dilovar – ov va qush ilmining piridir.
   

GAP BO`LAKLARI BILAN GRAMMATIK ALOQAGA KIRISHMAGAN SO`ZLARDA TINISH BELGILARINING ISHLATILISHI

Gap bo`laklari bilan grammatik aloqaga kirishmaydigan so`zlarga undalmalar, kirish so`z va kirish gaplar, ha va yo`q so`zlari va undovlar kiradi.

1.