Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети ў Қ у в – у с л у б и й м а ж м у а

Ижодий йуналиш принципи ўқув-тарбия жараёнини бошқаришда қўлланилади. Уни қўллашнинг зарурияти қуйидагилар оркали асосланади:

• 
  ўқув фаолияти турларининг ҳар хиллиги (маърўза, семинар, амалий машгулот, коллоквиум, мустакил таълим, малакавий амалиётлар, курс ишлари вах.к.);
  
• 
  ўқитиладиган фанларнинг турли-туманлиги;
  
• 
  таълим олувчи шахсларнинг ўзига хослиги.
  

Мунтазам режалаштириш принципи ўқув-тарбия жараёнини амалга оширишда таълим массассасининг барча бўлинмаларида қўлланилади.
Мосланувчанлик принципини ҳолат ўзгариб турган шароитда фаолият кўрсатилаётган раҳбарлар қўллайдилар.
Ҳамфикрлилик принципи бошқарув идеалогиясини аниқлайди (ҳар бир муносабат).
Ҳамкорлилик принципи кафедрани, факльтетни, бўлим ҳамда ректорат томонидан бошқарувда қўлланилади.
Буюртмачига йуналтирилганлик институтнинг юқори курсларида талабаларни буюртмачига мослаштириш касб сирларини чукур ўзлаштиришларига эришишни назарда тутади.
Ижобий фикрлаш принципи ҳамма вақт бошқарувнинг бошка принциплари билан биргаликда қўлланилади.
Ваколат бериш принципи ходимларнинг малакасини оширишда қўлланилади.
Бошқарув принципларини танлаш ва самарали тарзда фойдаланиш муваффакиятга эришишнинг асоси ҳолос. Бошқарув самарасининг муҳим омили бошқарув усулидир.
Бошқарув усули.
Бошқарув усули раҳбарнинг бошка қўл остидаги раҳбарларга ваколатлар берши, уларга имкониятлар бериш, таклифларидан фойдаланиш, уларга ишониш ва уларнинг ҳаракат режаларини амалга оширишга боғлиқ булади. буларга мос равишда раҳбарнинг ўзини тутишининг турт хил усули мавжуд:
1) Автократик.
2) Бюрократик.
3) Демократик.
4) Аристократик.
Автократик усул раҳбар ўз ғояларини (кидириб топган ғояларни), режаларни хеч ким билан маслаҳатлашмасдан амалга ошириши билан ҳарактерланади. Ўз фикрини буйруқ билан амалга оширади.
Бюрократик усулда бошқарув расмий тус олади инструкциялар, буйруклар, қўлланмалар, қоғозлар билан ишланади.
Демократик усул раҳбар ва жамоани ўз-ўзини бошқариш фаолиятининг оптимал муносабатига асосланган. Унинг хусусияти - бажарувчиларнинг режаларни тузиш ва амалга ошириш жараёнида фаол катнашадилар. Раҳбар томонидан ўз қўл остидагиларга ишонч билдирилиши ва уларни рухлантириши натижасида юқори даражада унумдорликга эришилади.
Ходимларига «Буни биз ўзимиз амалга оширдик» дейиш имконини берадиган раҳбар энг яхши раҳбардир.
Ўқув-тарбия жараёнини амалга оширишда демократик усул, юқори ташкшютларнинг директив буйрукларини амалга оширишда автократик, хисоб ва хисобот масалаларида бюрократик усулдан фойдаланиш яхши натижалар беради.