Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Глобал стратегия – ҳамма давлатлар учун умумий 
бўлган стратегия, лекин айрим шароитларнинг эҳтиёжи на
-
тижасида ҳар бир бозор учун унчалик катта бўлмаган страте
-
гик ўзгаришлар рўй бериши мумкин.
Глобал тармоқ – бу шундай тармоқки, ундаги рақобатчи 
корхоналарнинг стратегик ҳолатларига маълум бир 
минтақавий (жўғрофий) ва миллий бозорларда кучли таъсир 
кўрсатувчи умумий ҳолати.
Горизонтал интеграция – бу бир иш фаолияти майдо
-
нида рақобатлашувчи ва ишловчи корхоналарнинг ўзаро би
-
рикмасидир.
Д

---

82
Давлат – иқтисодиётни тартибга солиш мақсадида фа
-
олият қилувчи институт (муассаса). Давлат – бу чегаралари 
унинг фуқароларга солиқ солиш қобилияти билан белги
-
ланган жуғрофий ҳудудга жойлашган, ҳукмини амалга оши
-
ришда қиёсий устунликка эга бўлган ташкилот.
Давлат божи – давлатнинг махсус ваколатли идоралари 
(суд, милиция, фуқаролик ҳолатини қайд этиш бюроси, хў
-
жалик судлари, нотариал идоралар, суғурта агентликлари ва 
бошқалар) томонидан фуқаролар, корхоналар, ташкилотлар 
ва муассасалар манфаатлари йўлида хизмат кўрсатганлик 
ҳамда юридик аҳамиятга молик ҳужжатлар (паспорт, турли 
гувоҳномалар, сертификатлар, лицензия, ва бошқалар) бер
-
ганлик учун ундирадиган пул йиғимлари. Давлат божи став
-
калари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси то
-
монидан белгиланади. Республикада давлат божини тўлаш, 
ундириш ва назорат қилиш ва бошқалар Ўзбекистон Респуб-
ликасининг “Давлат божи тўғрисида”ги қонунига мувофиқ 
амалга оширилади.
Давлат буюртмаси – давлат эҳтиёжини қондириш им
-
кониятига эга бўлган маҳсулот миқдори; давлат талаби би
-
лан (шартнома ёки келишув асосида) корхона, ташкилот, 
хўжаликларга муайян маҳсулот турини белгиланган муддат
-
ларда ишлаб чиқариш ва етказиб бериш, давлат эҳтиёжлари 
учун тегишли хизматлар кўрсатиш, шунингдек, ишлаб 
чиқариш, ноишлаб чиқариш ва илмий – техникавий ишлари
-
ни бажариш ва бошқалар; иқтисодиётни давлат томонидан 
бошқариш (тартибга солиш) воситаларидан бири. Давлат бу
-
юртмаси баъзи маҳсулот турларига, илмий – техник дастур
-
ларни бажариш, илмий тадқиқотларни олиб бориш, қишлоқ 
хўжалиги маҳсулотларини етказиб бериш, давлатнинг мар
-
казлашган маблағлари ҳисобидан ишлаб чиқариш ва иж
-
тимоий соҳалар учун янги қувватлар, объектлар яратиш, 
аҳолини энг зарур маҳсулотлар билан барқарор таъминлаш, 
ижтимоий эҳтиёжларни қондириш ва бошқа мақсадларда 

---

83
берилади. Давлат буюртмалари давлат органлари (ташки
-
лотлари) томонидан танлов (тендер) асосида жойлаштири
-
лади. Уни бажариш корхоналарга муайян имтиёзлар яратади, 
давлат хом ашё таъминоти, иш ўринлари ва маҳсулот соти
-
лишини кафолатлайди. Давлат буюртмани бажарувчи корхо
-
нага зарур моддий ресурсларни етказиб беради ва корхона
-
дан маҳсулотни келишилган нархларда харид қилади. Ўзбе
-
кистонда қишлоқ хўжалиги экинларидан фақат пахта ва дон 
учун давлат буюртмалари сақланиб қолган.