Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Бюджет чизиғи – умумий сарф даромадга тенг бўлиши
-
ни кўрсатиб турувчи чизиқ.
Бюджетдаги муассасалар – барча зарур воситаларни 
давлат бюджетидан оладиган ноишлаб чиқариш соҳасидаги 
муассасалар (ижтимоий-маданий, давлат ҳокимияти ва дав
-
лат бошқаруви, мудофаа, суд, прокуратура органлари ва 
бошқалар).
Бюджетдан молиялаштириш – корхона, муассаса ва 
ташкилотларга уларнинг сарф-харажатларини тўлиқ ёки 
қисман қоплаш учун давлат бюджетидан қайтариб олинмас-
лик шарти билан пул ажратиш.
Бюджетдан ташқари фондлар – умумдавлат молияси
-
нинг муҳим буғини бўлиб, уларнинг фаолияти қатъий белги
-
ланган, манбаларни ташкил этиш йўллари кўрсатилган, пул 
фондлари билан фойдаланиш йўлларининг тартиби аниқлаб 
берилган, давлат ҳукуматининг юқори органларини тегишли 
актлари асосида ўз фаолиятини амалга оширадилар.
Бюджетлараро муносабатлар – Ўзбекистон Республи
-
каси республика бюджети, Қорақалпоғистон Республикаси, 

---

68
вилоятлар ва Тошкент шаҳри бюджети, шунингдек туман ва 
шаҳарларнинг маҳаллий бюджетларининг ўртасида бюджет 
жараёнида содир бўладиган муносабатлар мажмуидир.
Бюрократик рента – бу ўзининг лавозим мавқеидан 
ноқонуний тарзда даромад олиш учун фойдаланувчи дав
-
лат амалдори томонидан олинган даромад (масалан, пора, 
совғалар ва ҳ.к.).
Бюрократиянинг иқтисодий назарияси – бу ижтимо
-
ий танлов назариясининг йўналишларидан бири бўлиб, у 
қимматбаҳо неъматларни ишлаб чиқармайдиган ва даромад
-
лари ўз фаолиятининг натижаларини сотиш билан боғлиқ 
бўлмаган ташкилотларнинг фаолият кўрсатишини ўрганади.
В
Вақт лаги – бир иқтисодий ҳолатнинг у билан боғлиқ 
бўлган бошқа ҳодисадан вақт жиҳатидан орқада қолиши ёки 
илдамлаб кетишини акс эттирувчи иқтисодий кўрсаткич.
Вақф – мулкдорлар томонидан диний муассаса ихтиёри
-
га даромадидан фойдаланиб туриши учун ўтказилган ёки ва
-
сият қилиб қолдирилган мулк (ер, сув, бино ва шу кабилар).
Валюта (итал. “valuta”, лат. “valere”) – қадрламоқ, 
қийматлар – мамлакатнинг пул бирлиги ва унинг типи (ол
-
тин, кумуш, қоғоз): пулга тенглаштирилган тўлов воси
-
талари; пул ҳисоб-китобларини тақозо этадиган Халқаро 
иқтисодий айирбошлаш ва бошқа алоқаларда қатнашади. 
Валюта
– маълум бир давлатнинг қонун билан ўрнати
-
лган пул воситаси (миллий валюта), бир ёки бир неча етак
-
чи мамлакатларнинг валютаси кўринишидаги жаҳон резерв 
пуллари. Халқаро валюта фонди ва Европа валюта тизими 
аъзолари томонидан кўп томонлама ҳисоб-китобларда фой
-
даланиладиган Халқаро валюта бирлиги. Амалиётда валюта 
бойликларига қуйидагилар киритилади: 1) чет эл валюта
-
си – банкноталар, хазина векселлари ва тангалари; 2) тўлов 

---

69
ҳужжатлари (чеклар, векселлар, аккредитивлар, йўл чекла
-
ри); 3) чет эл ва лютаси кўринишидаги фонд бойликлари 
(акциялар, oб-лигациялар ва бошқалар); 4) чет эл валюта
-
лари ҳисобида сотиб олинган, конвертирланиш ҳуқуқига 
эга бўлган банк тўлов ҳужжатлари (масалан, чеклар); 5) 
қимматбаҳо металлар: олтин, кумуш, ёқут ва ҳар қандай 
кўриниш ва тузилишдаги қимматбаҳо металл парчалари 
(ушбу металл парчаларидан тайёрланган заргарлик ва маи
-
ший рўзғор буюмларидан ташқари); хом-ашё ва ишлов бери
-
лган ҳолдаги табиий қимматбаҳо тошлар (олмос, лаъл, зум
-
рад, ёқут). Бироқ худди шу тошлардан ясалган заргарлик ва 
маиший буюмлар валюта сифатида ҳисобга олинмайди.