Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Бутун жаҳон савдо ташкилоти –1995 йилнинг 1 янва
-
рида Тарифлар ва савдо бўйича бош битим вориси сифати
-
да Халқаро миқёсидаги ягона орган сифатида ташкил топ-
ган. У Халқаро савдо соҳасидаги муносабатларни назорат 
этиш вазифасини амалга оширади. Бутунжаҳон савдо таш
-
килоти ихтисослашган муассаса ҳисобланмасада, БМТ би
-
лан аҳдлашув ва амалий ҳамкорлик ўрнатиш ҳуқуқига эга. 
Бутунжаҳон савдо ташкилоти аъзо мамлакатлар савдо сиёса
-
тининг Халқаро ҳуқуқий асосини ташкил этган 28 битимга 
таянган ҳолда фаолият юритади. Ушбу битимлар 3 асосий 
мақсадни назарда тутади: 1) Жаҳон миқёсида савдонинг им
-
кон доирасида эркин амалга оширилишига кўмаклашиш; 
2) Музокаралар йўли билан савдо фаолиятини босқичма-
босқич янада либераллаштиришга эришиш; 3) Зиддиятлар
-

---

63
ни ҳал қилишнинг оқилона усулларини яратиш ва амалиётга 
жорий этиш. Халқаро савдо муносабатларига доир битимлар 
савдо музокараларининг Уругвай якуний актида ўз ифода
-
сини топган. Ушбу битимлар асосида қуйидаги тамойиллар 
ётади: камситишга йўл қўймаслик (кўпроқ қулайлик яра
-
тиш тамойили), савдонинг янада эркинлашуви, рақобатни 
рағбатлантириш, шунингдек, кам тараққий этган мамлакат
-
лар учун алоҳида шартларнинг белгиланиши. Бутунжаҳон 
савдо ташкилотининг мақсадларидан бири йўл қўйилаётган 
қонунбузарликларга чек қўйиш. Бутунжаҳон савдо ташкило
-
тининг раҳбар органи икки йилда бир марта чақириладиган 
Конференциядир. Кундалик ишлар билан эса кенгаш 
шуғулланади.
Бутун жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти –1948 йил
-
да ташкил топган бўлиб, соғлиқни сақлаш соҳасида БМТ
-
нинг етакчи институти ҳисобланади. Унинг мақсади имкон 
даражасида барча халқлар саломатлик даражасини юксал
-
тиришга қаратилган. Бутунжаҳон соғликни сақлаш таш
-
килотининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: 
1) жаҳоннинг барча мамлакатларида соғликни сақлаш ма
-
салаларида раҳбарликни таъминлаш; 2) ҳукуматларнинг 
миллий соғликни сақлаш дастурларини амалга ошириш ва 
баҳолаш ҳамда бу борада режалаштириш ишларини тако
-
миллаштиришда ёрдам бериш; 3) тақдим этилган тиббий 
технологиялар ва соғлиқни сақлаш андозаларини кенг ёйиш, 
ахборотларни тарқатиш. Ушбу ташкилотнинг раҳбар орга
-
ни Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш ассамблеяси бўлиб, унинг 
таркибига барча аъзо давлатлар киради. Ассамблея ҳар йили 
чақирилади. 1977 йилда Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш таш
-
килоти биринчи бўлиб “Саломатлик ҳамма учун” шиорини 
ўртага ташлаган эди. Ташкилотнинг Браззавил (Конго), Ва
-
шингтон (АҚШ), Қоҳира (Миср), Копенгаген (Дания), Нъю-
Деҳли (Ҳиндистон) ва Манила (Филиппин) каби шаҳарларда 
ҳудудий бўлимлари фаолият юритмоқда.