Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Федерал заҳира тизими (ФЗТ,FED) – АҚШнинг давлат 
банк-кредит тизими. Давлат томонидан марказий банкнинг 
банк кредити учун ҳисобли фоиз ставкаларини ўрнатиш би
-
лан пул-кредит муносабатларини тартибга солиш тижорат 
банкларида бошқа маблағларни мажбурий резерв миқдорини 
белгилаш учун мўлжалланган. ФЗТ 1913 йили ташкил
этилган бўлиб, у 12 федерал заҳира банклари бирлашмаси 
(йиғиндиси)дан иборат.
Ферма – қишлоқ хўжалиги ташкилотининг бир бўли
-
ми ёки алоҳида хўжалик. Чорвачилик, паррандачилик ва шу 
каби соҳалар билан шуғулланади.
Фермер хўжалиги – ўзига узоқ (30 йилдан 50 йилгача) 
муддатга ижарага берилган ер участкаларидан фойдалан
-
ган ҳолда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариши 
билан шуғулланувчи юридик шахс ҳуқуқига эга бўлган 
мустақил хўжалик юритувчи субъект.

---

366
Физиократлар – юнонча «табиат» ва «ҳокимият» сўз
-
ларидан ташкил топган бўлиб, Франциядаги классик сиё
-
сий иқтисод намояндалари Ф. Кенэ, А. Р. Тюрго ва бошқалар 
физиократизмга асос солдилар. Тадқиқот мавзуини муо
-
мала соҳасидан (меркантилизм) ишлаб чиқариш соҳасига 
кўчирдилар; эркин савдо тарафдорлари эдилар. Фермер
-
лар, қишлоқ хўжалиги мамлакат равнақининг асоси деб 
ҳисобланади
. “Физиократлар”
меркантилистлардан фарқли 
ўлароқ, бойлик қишлоқ хўжалигида яратилади ва кўпая
-
ди, деган ғояни олға сурдилар. Уларнинг вакили бўлган Ф. 
Кенэ томонидан машҳур жадвал ишлаб чиқилди. 
Кенэ Фран
-
суа
(1694-1774) – франциялик физиократизм оқимининг 
асосчиси, «Табиий тартиб концепцияси», «Соф маҳсулот» 
«Унумли меҳнат» тўғрисидаги таълимотни яратди. Ўзининг 
«Иқтисодий жадвал»ида такрор ишлаб чиқаришни ва синф-
ларни таҳлил этди, капиталга (доимий ва айланма) изоҳ бер
-
ди. Алмашув эквивалентлиги таълимотини илгари сурди, 
унда бойлик яратилмаслигини исботлади. Бойлик яратишда 
табиатнинг иштирокини тан олди.
Фиксинг – бу ҳар бир валютага талаб ва таклиф 
ҳажмини навбатма-навбат солиштириш орқали валюталар
-
нинг банклараро курсини аниқлаш ва қайд этиш жараёни
-
дир.
Фиктив капитал – эгаларига даромад (дивиденд ёки 
фоиз шаклида) келтирадиган қимматли қоғозлар; ривожлан
-
ган мамлакатларда маълум даромад олиб туришга ҳуқуқ бе
-
радиган ҳар хил қимматли қоғозлар; қалбаки, сохта капитал 
(акция, облигациялар).
Фирма – товар ишлаб чиқариш ёки хизмат кўрсатиш 
мақсадида иқтисодий ресурсларни ишлатувчи ташкилотдир. 
Мулк эгасининг тавсифига кўра қўйидаги турдаги фирмалар 
мавжуд: давлат, хусусий тадбиркорлик ва корпоратив фирма
-
лар, улар хўжалик фаолиятининг асосий мақсади – қолдиқ 
даромад мулк эгасининг, барча тўловлар амалга оширганда 
кейинги даромадини кўпайтириш, киритилган капиталдан 

---

367
олинадиган фойдани ошириш ва меҳнатдан келадиган даро
-
мадни юксалтиришдан иборатдир.