Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Меҳнат қуроллари – инсоннинг табиатга, меҳнат пред
-
метларига таъсир қилишда восита бўлиб хизмат қиладиган 
нарсалар: машиналар, станоклар, тракторлар, плуглар, 
қурулмалар, ускуналар ва бошқалар.
Меҳнат мазмуни – бу ишларнинг касбий мансублиги, 
уларнинг таркибий мураккаблиги, бажаришдаги изчиллиги 
билан белгиланадиган меҳнат элементлари бўлиб, ходим
-
нинг меҳнат предметлари ва воситалари билан ўзаро муноса
-
батга киришувидир.
Меҳнат предметлари – бевосита меҳнат таъсир 
қиладиган, яъни маҳсулот тайёрланадиган нарсалар (ер – 
сув, хом ашё, материаллар ва бошқалар).
Меҳнат редукцияси – бу мураккаб меҳнатни оддий 
меҳнатга айлантириш демакдир.
Меҳнат ресурслари – бу ўзининг ақлий ва жисмоний 
меҳнати билан ижтимоий ишлаб чиқаришда иштирок эта
-
диган меҳнатга қобилиятли кишилар тўпламидир. 
Меҳнат 
ресурси
– қонунларда белгиланган меҳнат ёшига эга бўлиб, 
меҳнат қобилиятига эга бўлган инсон. Меҳнат ресурслари 

---

247
таркибига меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳоли ва иш билан банд 
бўлган пенсионерлар ҳамда ўсмирлар киради.
Меҳнат салоҳияти – жамиятдаги меҳнатга лаёқатли, би
-
лим ва малакага, ишлаб чиқара олиш қобилиятига эга бўлган 
кишилардир.
Меҳнат тақсимоти – бу ҳар хил меҳнат турларининг 
бир-биридан ажратилишини, кишиларнинг маълум турдаги 
маҳсулотлар ва хизматлар ишлаб чиқаришга ихтисослашуви, 
пировардида ишлаб чиқаришда иштирок этувчи турли гуруҳ 
кишиларнинг хилма-хил меҳнат фаолиятлари билан банд бў
-
лишидир.
Меҳнат унумдорлиги – бу, ходимлар меҳнат фао
-
лиятининг иқтисодий самарадорлиги кўрсаткичидир. У 
ишлаб чиқарилган маҳсулот ёки кўрсатилган хизматлар 
миқдорининг меҳнат харажатларига нисбатан, яъни меҳнат 
харажатлари бирлиги ҳисобига ишлаб чиқарилган маҳсулот 
билан белгиланади. 
Меҳнат унумдорлиги –
меҳнат қилиш 
қобилиятиги эга бўлган инсоннинг маълум бир вақт ичида 
бажарадиган ишининг, кўрсатадиган хизматининг, ишлаб 
чиқарадиган маҳсулотининг миқдори (қиймати). У маълум 
вақт давомида ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори ёки 
маҳсулот бирлигини ишлаб чиқариш учун кетган вақт билан 
аниқланади.