Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Товарлар рақобатчилик қобилиятини (рақобатбар-
дошлилигини) оширишнинг усул ва йўллари – 
маҳсулотларнинг сифат ва иқтисодий кўрсаткичларини та
-
комиллаштириш учун 5 та босқичдан иборат йўналишлар 
амалга оширилади. Биринчи босқичда, маркетинг хизма
-
ти ва сифат бўлими ходимларидан иборат гуруҳ “фикрли 
ҳужум” усули билан маҳсулот сифатини оширишнинг сама
-
рали йўналишларини ишлаб чиқади. Иккинчи босқичда, бо
-
зор ҳақида аниқ маълумотларга ва бозор ишлари бўйича бой 
тажрибага эга бўлган эксперт гуруҳи томонидан харидор
-
лар учун энг мақбул йўл танлаб олинади. Учинчи босқичда, 
маҳсулотни такомиллаштириш йўллари кузатилади ҳамда 
энг ноқулай ва қийин шароитда рақобатга муваффақиятли 
бардош берган маҳсулотлар танлаб олинади. Тўртинчи 
босқичда, товарнинг тавсифини ошириш учун бир қатор тад
-
бирлар амалга оширилади. Бешинчи босқичда, маҳсулотни 
такомилаштириш йўналишлари, уларни ишлаб чиқаришдаги 
технологик жараёнлар ҳақидаги маълумотлар тегишли 
жадвалда кўрсатилади.
Транзит (лот. – ўтиш) – 1. Товар ёки йўловчиларни бир 
мамлакат ёки вилоятдан иккинчисига оралиқ мамлакат ёҳуд 
оралиқ пункт орқали олиб ўтиш. 2. Юкларни бошланғич 
объектдан белгиланган жойигача туширмасдан оралиқ пункт 
орқали олиб ўтиш. Транзитли Халқаро алоқаларнинг амалга 
оширилиши экспорт ва импорт ташкилотларига бирмунча 
қулайлик яратади; уларни юк ортиш ва тушириш ишлари
-
дан, ҳужжатларни ортиқча расмийлаштиришдан, чет эл
-
лардаги пункт, портларда юк ташиш учун бўладиган ҳисоб-
китоблардан озод қилади. Турли мамлакатлар ўртасида юк 
ташиш шу мамлакатлар ўртасидаги битимлар асосида амал
-
га оширилади. 
Товарлар ҳаракатининг транзитли шакли

---

353
– иш лаб чиқарилган товарларни омборга олиб бормасдан, 
тўғридан-тўғри чакана савдо шоҳобчаларига етказиб бериш. 
Товарлар ҳаракатининг транзитли шакли тез айнийдиган 
истеъмол товарлари учун кўпроқ ишлатилади. Чунки бундай 
товарлар истеъмолчиларга қанчалик тез (оралиқ халқалар 
кам бўлган ҳолда) етиб борса, уларнинг сифати шунчалик 
табиий сақланади.