Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

Таянч сўз ва иборалар

Макроиқтисодий жараёнлар ва уларни ифодаловчи кўрсаткичлар иқтисодий таҳлилининг объекти сифатида. Таҳлилнинг моҳияти ва бошқаришдаги ўрни. Иқтисодий таҳлилнинг ўзига хос хусусиятлари. Иқтисодий таҳлилни амалга ошириш услубиёти. Таҳлил услубиётини шакллантиришда тизимли ёндашув. Макрокўрсаткичлар таҳлилнинг юқори даражадаги мураккаб объекти, уларнинг миқдорий жиҳатдан шаклланиши. Иқтисодий таҳлил усуллари ва уларни амалда қўллашнинг асосий тамойиллари, таҳлил объектининг хусусиятига қараб уларни танлаш услубиёти. Макроиқтисодий таҳлилнинг амалий аҳамияти, бошқарув қарорларини қабул қилишда иқтисодий таҳлил натижаларининг ўрни ва аҳмияти.

Мавзу-3. МАКРОИҚТИСОДИЙ ТАҲЛИЛ ВА ПРОГНОЗЛАШНИНГ АХБОРОТ ТАЪМИНОТИ


Режа:

1. Ижтимоий-иқтисодий ахборотларнинг шаклланиши ва уларнинг турлари

2. Макроиқтисодий кўрсаткичлар ахборот объекти сифатида
3. Макроиқтисодий таҳлил ва прогнозлаштиришда ахборот технологиялардан фойдаланиш йўналишлари.


3.1. Ижтимоий-иқтисодий ахборотларнинг шаклланиши ва уларнинг турлари

М акроиқтисодий таҳлилнинг асосий соҳаси – мамлакатда ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми, инфляция суръатлари, ишсизлик даражаси, тўлов баланси сальдоси, айирбошлаш курси каби макроиқтисодий кўрсаткичлар.

Макроиқтисодий таҳлилнинг мақсади – умумий кўрсаткичлар маълумотларининг ўзгаришини изоҳлаш ва давлат органларига ҳамда жамоат ташкилотларига иқтисодий вазифаларни ҳал этишда ва иқтисодий вазиятдаги кутилмаган ўзгаришларга муносабат билдиришда йўл кўрсатишдан иборат. Қуйида энг муҳим макроиқтисодий кўрсаткичларни ва улар ўртасидаги ўзаро боғлиқликнинг асосий турларини, шунингдек, бозор ва ўтиш иқтисодиётига эга бўлган мамлакатларда инфляция, бандлик, ишсизлик, реал иш ҳақи даражасини ўлчаш ва таҳлил қилиш усулларини кўриб чиқамиз. Ушбулар эса айни пайтда ахборотобъектлари ҳисобланади.
Миллий иқтисодиёт ўзаро боғлиқ секторлар ва тармоқларнинг мураккаб йиғиндисини ўзида намоён этади. Унинг энг муҳим тавсифлари - товарлар ва хизматларни ишлаб чиқариш ва истеъмол қилиш ҳажми, инфляция ва иқтисодий ўсиш суръатлари, бандлик, ишсизлик ва даромад даражалари. Ушбу макроиқтисодий кўрсаткичлар, уларнинг ўзгариши ҳақидаги ахборот миллий ҳисоб варақлар тизимида тўлиқ акс эттирилган. Макрокўрсатгичлар таҳлил ва прогнозлаш учун асосий ахборот объекти ҳисобланади.