Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ижтимоий фанлар факультети

Эр-хотинлик - эр ва хотиннинг шахс сифатида ўзаро таъсирлари тизимидир. Никоҳда биринчидан, алоқаларнинг воситаланганлигига урғу берилса, иккинчидан, эр ва хотин ўртасида ҳуқуқлар, мажбуриятлар, имтиёзлар ва жавобгарликнинг тенг тақсимланишига эътибор берилади.
Никоҳ барқарорлиги масаласида, аввало, барқарор никоҳ тимсолининг шаклланиш босқичлари эътиборга моликдир.
Никоҳ тўғрисидаги тасаввурлар вақт ўтган сайин ривожланади. Индивид томондан керакли билим ва тажрибаларнинг орттириб борилиши, яъни социологлар ибораси билан айтганда, ижтимоийлашув жараёнида аниқ мазмун касб этиб боради. Бу бир қанча босқичда кечади:
-болалик чоғида ота-онанинг ўзаро муносабатлари фарзанд томонидан ҳиссий ва эгоцентрик, яъни ўз шахси нуқтаи назаридан қабул қилинади. Уларнинг хатти-ҳаракатларидаги бир хиллик, қайтарилувчанли, такрорланувчанлик боланинг онгида мўрт тасаввур сифатида сақланиб қолади;
-ўсмирлик ёшида тимсол ўз ичига эр-хотинликка берилган баҳо, ота-оналикка берилган баҳо, шунингдек, институтционал ва норасмий манбалардан олинган маълумотларни жамлайди. Тасаввурлар ноаниқ ва чалкаш бўлади;
-никоҳ олди ёшида никоҳни романтик тасаввур этиш ҳоллари кузатилади. Бунда қадриятлар устунида никоҳ манзараси қуйидагича бўлади: юқорида ҳиссий-эмоционал қадриятлар (қарашлар умумийлиги, ўзаро ғамхўрлик, сексуал яқинлик ва б.), қуйида эса моддий қадриятлар (моддий таъминланганлик, шинамлик ва б.) жойлашади⁵⁵.
Никоҳ тўғрисидаги кенг ва тўлиқ тасаввурлар ҳаққоний турмуш шароитида, асосан никоҳ амалиёти даврида шаклланади.
Никоҳ идеалининг юқорида баён этилган давр хусусиятларидан ташқари, унинг жинсларга кўра хусусиятлари ҳам намоён бўлади. Никоҳнинг аёллар учун идеал модели қуйидаги тавсифларга эга бўлган тузилмалардан иборат:
-институционал (оилавий осойишталик, моддий таъминланганлик, хотинлик бурчи, болаларни тарбиялаш мажбурияти);
-турмушга оид (эр-хотиннинг ҳар бирининг индивидуал интилишларининг тўғри англаниши ва рағбатлантирилиши, эр-хотиннинг ўзаро ғамхўрликлари ва дўстона майллари, эр-хотин ўртасидаги мажбуриятларнинг оқилона тақсимлангани);
-шахслараро сексуал ҳамоҳанглик.