Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

2. Дисконтлаш ҳақида тушунча
Дисконтлаш – бу иқтисодиётда ХХ асрнинг иккинчи ярмидан жаҳон молиявий иқтисодиётига кэнг кўламда кириб келган янги назария ва услубдир.
Инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг махсус услублари вужудга келишига сабаб, пул маблағлари қийматининг вақт давомида ўзгариб туришидир. Яъни бугунги бир сўм қиймати бир йил кейин олинадиган бир сўм қиймати билан бир хил эмас.
Бугунги олинган бир сўм, келгусида олинадиган бир сўмдан қиймат жиҳатидан каттадир.
Жамғармалар кўпайишининг бу модели мураккаб фоизлар модели дейилади ва қуйидагича ёзилиши мумкин (1-формула):

ФВн =ПВ × (1+к )^н

Бу ерда: ФВ (инг. фюче валуе) – келгуси қиймат;
ПВ (инг. пресент валуе) - жорий (бугунги) қиймат;
к - инвестицияларнинг даромадлилик даражаси.
н - инвестициялар ҳаракатда бўлиб даромад келтириб турадиган муддат.


3. Аннуитетнинг келгуси қиймати
Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолаш тамойилларини яхшироқ тушуниб олиш учун молиявий операцияларнинг яна бир, келажакда маълум суммани тўплаш учун ҳар йили пул маблағлари тўлаб борилишини кўзда тутувчи турини таҳлил қилиб кўришимиз зарур. Аннуитет (ингл. аннуите-йиллик тўлов) деб номланадиган бу турдаги операцияларга амортизация фондини жамариш, яъни аста-секин ескирган асосий фондлар ўрнига янгисини сотиб олишга етарли бўлган пул суммасини жамариш мисол бўла олади.
Бу ҳисоблаш схэмасини универсалъ формула кўринишида тасвирлаймиз
ФВА_н = А + А × (1+р)² + А × (1+р)³ + … + А × (1+р)^н
Ёки бу формулани қуйидаги кўринишга ҳам келтириб олиш мумкин: