Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

3. Молиялаштиришга эҳтиёж таҳлили
Лойиҳанинг молиялаштиришга эҳтиёжини аниқлашда аввало миллий валюта билан лойиҳа харажатларини қоплаш имкониятлари ўрганилади. Миллий валюта ёрдамида лойиҳа харажатлари қопланса лойиҳанинг валюта билан боғлиқлиги камаяди ва унинг хатари камаяди. Миллий валюта билан харажатларни қоплаш мутлақо иложсиз бўлган ҳолда валюта билан харажатларни қопланиши режалаштирилади. Лойиҳа Миллий иқтисод манаатларига мос келишини албатта ҳисобга олиниши шарт.
Лойиҳани молиялаштириш икки манбаъ хисобидан амалга оширилиши мумкин.
1. Ўз маблағлари
2. Қарзга олинган маблағлар
Энг аввала ўз маблағлари хисобига лойиҳани молиялаштириш имкониятлари таҳлил қилинади. Бунда инвестициялашга кетган маблағлар айланма капитални камайишига ва шу билан боғлиқ муаммоларга олиб келмаслиги керак.
Молиялаштиришга эҳтиёж таҳлили лойиҳани инвестициялаш ва уни эксплуатация қилиш учун керак бўлган барча молиявий эҳтиёжларни прогноз қилишни ўз ичига олади.


4. Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотнинг молиявий таҳлили
Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотни молиявий ҳолати ишонарли ва барқарор бўлиши керак. Шунинг учун бу масалага алоҳида этибор қаратилади.
Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотни молиявий таҳлилига учта молиявий ҳисоботни тайёрлаш, таҳлил этиш ва прогноз қилиш киради:

• 
  даромадлар(фойда ва зарарлар) ҳисоботи;
  
• 
  пул маблағлари тушумлари ва чиқимлари ҳисоботи;
  
• 
  баланс ҳисоботи.
  

Бу ҳисоботлар лойиҳанинг бутун амалда бўладиган даври ёки ҳеч бўлмаганда уни эксплуатация қилишнинг дастлабки бир неча йилига тузилади.
Молиявий ҳолатни баҳолаш учун қўлланиладиган коефициентлар:
Жорий ликвидлик коефициэти = ЖА/ЖП
Шу муддатдаги ликвидлик коефицэти = ЛА/ЖП
Критик баҳолаш коефициенти = (НП+ДҚ)/ҚММ
Умумий тўлов қобилияти коефициенти = ҚМ/УА
Инвестициядан фойдаланишни баҳолаш коефициентлар:
Активларнинг айланувчанлиги коефициэти = Сотувдан тушим/УА
Доимий капиталнинг айланувчанлик коефициенти = Сотувдан тушум/ДК
Акциядорлик капитали айланувчанлиги коефициенти = Сотувдан тушум/ АК
Айланма капидалнинг айланувчанлик коефициенти = Сотувдан тушум/Айланма капитал