Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

2. Макроиқтисод ва инвестициялар алоқадорлиги
Макроиқтисод инвестицияларни жалб этиш учун энг аввало муҳит яратади ва инвестиция жараёнини рабатлантиради. Макроиқтисодий назарияда инвестициялар - И, уй хўжаликларининг истеъмол харажатлари - C , ҳукумат харажатлари - Г ҳамда соф експорт харажатлари - Хн билан бирга жами харажатларни (жами талаб) ташкил етади ёки унинг бир қисми деб қаралади. Яъни:
ЯММ  C  И  Г  Хн
Инвестиция маблағларининг асосий манбаи бўлиб ёпиқ иқтисодиёт шароитида мамлакатдаги уй хўжаликлари Жамғармалари – Сп ҳамда ҳукумат Жамғармалари -Сг ҳисобланади.
С  Сп  Сг
Очиқ иқтисодиёт шароитида бунга хорижга чиқариладиган мамлакат ички Жамғармалари билан хориждан инвестициялар ва кредитлар кўринишида кириб келадиган Жамғармалар ўртасидаги фарқ - Схн ҳам қўшилади:
С Сп Сг Схн
Инвестициялар ҳажмидаги у ёки бу манба улуши мамлакатнинг иқтисодий ривожланиш даражасига, мамлакатдаги даромадлар даражасига, ижтимоий тузилмага, амалга оширилаётган иқтисодий вазифалар, иқтисодий сиёсат стратегиясига боғлиқ.
Инвестициялар ҳажмини белгиловчи асосий омиллар фоиз ставкаси ва кутилаётган ўртача фойда меъёри ҳисобланади. Иқтисодиётга қилинадиган инвестициялар ҳажми фоиз ставкасига тескари пропорционал катталик ҳисобланади.
Инвестицияга талаб функцияси қуйидаги кўринишга эга:
И_талаб = Е – дР + нЙ
Бу ерда: И_талаб- иқтисодиётда инвестицияларга талаб ҳажми;
Е – фоиз ставкаси нолга тэнг бўлгандаги инвестицияларга максимал талаб ҳажми;
д – фоиз ставкаси ўзгаришига инвестициялар ҳажми ўзгариши боғлиқлигини кўрсатувчи эмпирик коеффициент;
Р – банк фоиз ставкаси;
н – инвестициялашга чекланган мойиллик;
Й – жами даромад (ялпи миллий маҳсулот);


3. Инвестициялар таҳлилида асосланиладиган асосий иқтисодий концепциялар
Инвестицияларни таҳлил қилиш, уларнинг самарадорлиги даражасини аниқлаш бир қанча иқтисодий концепцияларга таяниб амалга оширилади.
1.Инвестицияларнинг фирма бойлигини оширишдаги роли.
Ҳар қандай фирма инвестиция жалб қилар екан, аввало, ўз бойликларини оширишни мақсад қилиб қўяди. Бу мақсад фирманинг фойдани кўпайтириш каби кўпинча асосий деб қараладиган бошқа бир мақсадидан анча кэнгроқдир.
Фирма бойлиги ўз ичига фирма ўз капиталининг бозор қийматини (ЎКБҚ) ҳамда фирма мажбуриятларининг бозор (МБҚ) қийматини олади. Яъни: